سید علیرضا میرکمالی - استادیار دانشگاه شهید بهشتی
احسان عباس زاده امیرآبادی - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی

کتاب تعزیرات و مجازات های بازدارنده قانون مجازات اسلامی ایران، جرم جعل مادی را از جعل مفادی تفکیک نکرده است. قانون گذار کیفری برای آن دو، مجازات یکسانی را پیش بینی کرده است و در مواردی هم برای رفع این ایراد، مواد قانونی متعددی را برای بیان ممنوعیت اشکال مختلف یک رفتار وضع نموده که شناسایی مصادیق مسلم جرم جعل مفادی را ناممکن می سازد. حقوق دانان در تعریف اصطلاح جعل مفادی اتفاق نظر ندارند. آن ها در بیشتر این تعاریف، دو عنصر تغییر حقیقت در مضمون سند یا نوشته و سلامت ظاهری سند را مد نظر قرار داده اند، اما نمی توان این عناصر را به عنوان مشخصات اختصاصی جرم جعل مفادی در نظر گرفت؛ زیرا این شرایط در جعل مادی نیز قابل تحقق است. جستار پیش رو می کوشد تا معیارهای تمایز جعل مادی و مفادی را در حقوق کیفری ایران، مصر و فرانسه به تفصیل بررسی کند. به همین منظور نظرات حقوق دانان را در این زمینه مبتنی بر تفاوت در سمت مرتکب جعل مادی و مفادی، تفاوت در موضوع و میزان مجازات آن ها، تفاوت در نحوه قلب حقیقت و تفاوت در زمان ارتکاب آن ها، نقد و ارزیابی می نماید.

جعل, جعل مادی, جعل مفادی, قلب حقیقت