مسعود لطیفیان - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی

ریزش میوه، کرم میوه خوار (Batrachedra amydraula Meyrick)، کنه تارتن(Oligonychus afrasiaticus McGregor)، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج (Mauginiella scaettae Cavara) از عوامل مهم خسارت درخت خرما می باشد. این تحقیق در طی سال های 1385 تا 1394 به مدت 10 سال در منطقه آبادان برای بررسی اثرات تنش های حرارتی و رطوبتی بر شدت آسیب و شبیه سازی مدل پیش آگاهی عوامل خسارت زای نخل خرما انجام گرفت. چهار نخلستان از چهار روستا به صورت تصادفی انتخاب و ماهانه از آنها تا هنگام برداشت میوه برای درصد آسیب میوه خرما نمونه برداری می شد. داده های هواشناسی از ایستگاه سینوپتیک آبادان جمع آوری گردید. در طراحی سیستم از مدل های حرارتی، رطوبتی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار آسیب ریزش میوه، کرم میوه خوار، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج به ترتیب در ماه های فروردین، خرداد، تیر، شهریور و فروردین همزمان با مرحله فنولوژیکی حبابوک، کیمری، خارک، تبدیل خارک به رطب و حبابوک به حداکثر می رسد. میزان آسیب این عوامل به ترتیب از دمای 4/21، 21، 7/26، 2/30 و 4/21 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 7/14، 20، 7/14، 3/21 و 9/27 درصد شروع شده و تا دمای9/40، 36، 50، 50 و 6/37 درجه سلسیوس به تدریج افزایش می یابد. مدل پیش آگاهی عومل آسیب زای خرما به ترتیب در سطح 1، 5، 5، 5 و 5 درصد معنی دار بوده اند. در تمام مدل های پیش آگاهی ضریب تبیین بالاتر از 7/0 و خطای تشخیص کم تر از 25 درصد بود. در میان شاخص های هواشناسی میزان رطوبت نسبی و بارندگی بیشترین تاثیر را در تغییرات شدت آسیب عوامل مورد بررسی داشتند.

خرما, عوامل آسیب, تنش های آب و هوایی