ابوالقاسم علیدوست ابرقویی - استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم ایران
محمد جواد لطفی - دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم- ایران

جستار حاضر در منهج فقهی فقیهان، جست ­وجوگر را با دو روش کلی در استنباط مواجه می­ سازد. روش اول که از آن به روش فقه قناعت تعبیر می­ شود، روشی است که طبق آن فقیه به تجمیع ظنون مختلف در مسئله می­ پردازد و با ضمیمه کردن آن­ها به یکدیگر، برای او وثوق و اطمینان یا ظنی که آن را بهترین طریق میسر می­ داند، نسبت به حکم شرعی در مسئله حاصل می­ شود؛ گرچه هر کدام از آن ظنون و شواهد به تنهایی ارزشی در استنباط دارا نباشد و یا به اصطلاح اصولی، حجت نباشد. روش دوم در فرآیند اجتهاد، روش فقه صناعت نام دارد. طبق این روش، فقیه با استفاده از گروه خاص و محدودی از ادله که حجیت هر کدام از آن­ها در علم اصول فقه به اثبات رسیده، به اجتهاد و استنباط حکم می­ پردازد و اگر آن ادله فاقد شرایط حجیت بودند، کنار گذاشته می­ شوند و فقیه به سراغ اصول عملیه می ­رود.در این مقاله تلاش شده تا با اتکا بر روش تحقیق مقایسه­ ای، روش اجتهادی صاحب جواهر و محقق خویی مورد بررسی قرار گیرد و آثار تفاوت روش اجتهادی این دو فقیه برجسته بیان گردد.

فقه قناعت, فقه صناعت­, روش اجتهادی, روش­شناسی اجتهاد, تجمیع ظنون, صاحب جواهر, محقق خویی