بررسی جایگاه نمادین منبر در فرهنگ اسلامی با تکیه بر منبرهای شاخص ایران

منبر به عنوان یک وسیله کاربردی همواره در فرهنگ اسلامی جایگاه ویژهای داشته است. اهمیت و جایگاه این وسیله درطول تاریخ، هنرمندان را برآن داشته تا همواره به این وسیله نگاه ویژهای داشته باشند و آثار ارزشمندی را خلق کرده و به یادگار گذارند که امروزه مطالعه و پژوهش بر روی این آثار جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن را در دوران مختلف نشان میدهد. از جمله یکی از بهترین مجموعههای هنر ایران، منبرهای به جای مانده از دوران اسلامی است که هر یک نشانگر شاخصههای هنری و فرهنگی و کارکردهای مختلف آن میباشد. اما بررسی منابع نشان میدهد همواره منبر به عنوان یک وسیله کاربردی متشکل از چند پله و نشیمنگاه معرفی و تعریف شده است و تنها به کارکرد ظاهری آن توجه شده که آن استفاده برای وعظ واعظ و خطیب میباشد. این پژوهش با مطالعه بر روی منبرهای شاخص ایران که بخش مهمی از هنر دوران اسلامی است درصدد است، تفسیری نمادین در جهت درک بهتری از معناپذیری جایگاه آن در فرهنگ اسلامی نسبت به تعاریف آن در کتب مختلف ارائه دهد. بدین منظور ابتدا به بیان تعاریف منبر در کتب مختلف پرداخته و سپس با بررسی چند نمونه شاخص از منبرهای ایران به تعیین و تفسیر نمادین و رویکردهای مختلف کارکرد آن میپردازد. منبرهای مورد پژوهش در این مقاله هریک جزء آثار فاخر و ارزشمند هنر اسلامی است که امروزه در موزه ها و مجموعه های تاریخی ایران نگهداری میشوند.

کلیدواژه ها:

منبر ، هنر اسلامی ، نمادشناسی ، منبر مسجدگوهرشاد ، منبرخاتم تکیه دولت.