مطالعه فرم و مضمون در نقوش گلدانی سنگ قبرهای تخت فولاد اصفهان

نقش گلدان همان تصویردرخت زندگی است.اجرای نقش گلدان در ادوار ودوره های مختلف حائزاهمیت بوده است.یکی از این اماکن که نقوش گلدانی درآن مشاهده می گرددتخت فولاد اصفهان می باشد.این تحقیق از نظرهدف در زمره ی تحقیقات بنیادی است .روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای از شناسه برداری ودر روش میدانی از ابزارمشاهده ،عکس برداری استفاده شده است.جامعه آماری این پژوهش سنگ قبرهای تخت فولاد اصفهان است که تعداد نمونه آن ۲۳سنگ قبر به روش نمونه گیری وضعی (انتخابی)مورد تحلیل قرار گرفت.روش انجام تحقیق از نظر ماهیت توصیفی –تحلیلی است که مطالب و تصاویر پس از جمع آوری با روش تجزیه و تحلیل کیفی ،شناسه برداری از مقالات،پایان نامه هاوکتب سنجیده وتحلیل شده اشت که نتیجه آن درپایان نشان می دهدکه باجستجوو کشف معانی عمیق این تصاویرمی توان به لایه های نهفته ودلایل بکارگیری آنهابرروی سنگ مزارهانائل گردید.نتایج حاصل ازاین پژوهش گویای این است که اکثر نقوش گلدانی به کار رفته برروی قبور،حالتی عرفانی دارندوبیانگرمعناومفهومی در خصوص پیوند میان دنیا وجهان آخرت و همچنین در طلب آرزوی بهشت وسعادت برای شخص متوفی باشند ودر مواردی نیز فرم ومضمون این نقوش می تواندبیانگرجنسیت،جایگاه اجتماعی ،شغل وصنعت ...مدفونین باشدکه در انتخاب ترکیب بندی نقوش گلدانی دخالت کلی دارند. نقوش گلدانی دوره صفویه ازلحاظ فرمی به صورت انتزاعی وساده همراه با کتیبه نگاری ونقوش هندسی وبامضمون دینی ،مذهبی است.ودر دوره ی قاجار بیشتر واقع گرایی طبیعت گرایانه ومتاثرازهنرغرب (اروپایی )وبیشتر با محراب و قابهای مستطیل شکل بیضی و همراه با گل و درخت وپرنده (بلبل ،هدهد)هستند.علاوه بر شناخت و دستیابی به نقشمایه های گلدانی ، باز شناسایی ویژگیهای فرم و مضمون مفاهیم پنهان این نقش مایه ها با هدف رمز گشایی معانی ،احیاء نقوش گلدانی وشناسایی فرم ومضمون در تخت فولاد کمک شایانی به این مرزوبوم گوشه ای ازتاریخچه گرافیک بومی کشورمان محقق گردد.از این نظر جنبه تازگی و نوآوری دارد، همچنین این پژوهش می تواند در تحلیل ویژگی های تزیینات سنتی مفید واقع شده و نیز اهداف پژوهشی، کاربردی و آموزشی را در پی داشته باشد .زیرا که شناختن و شناساندن رمزگان این نقوش تزیینی در هنرهای سنتی ایران زمین و بهره گیری مجدد از این نقوش، می تواند موجب احیاء این فرهنگ کهن در آرایش فضاهای نوین گردد.

کلیدواژه ها:

فرم ومضمون ، نقوش گلدانی ، تخت فولاد اصفهان.