جستاری در معانی و مفاهیم واژه ی مدارا در دیوان بیدل دهلوی به عنوان یکی از شاخصه های عملی نظام تربیتی اسلام

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 267

فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

MTCONF06_332

تاریخ نمایه سازی: 6 شهریور 1399

چکیده مقاله:

هرچند از ابتدا، نظام تربیتی اسلام به شکل معاصر و به سبک جدید تنظیم نشده؛ ولی با تام6لی در آیات قرآن و روایات اسلامی، می توان ادعا نمود که دین مبین اسلام هم، از همان اول دارای نظام تربیتی کاملی بوده است. بدین ترتیب، نیاز جامعه ی امروزی و رعایت هم شکلی و تناسب با نظام های تربیتی دیگر مکاتب دینی و غیر دینی، لزوم استخراج و ثبت این اندیشه های ناب و عمیق را از میان آیات و روایات و آثار بزرگان علم و ادب که متاسی از بزرگان دین بوده اند، بیش از پیش تاکید می نماید. آیات قرآنی و تاریخ اسلام موید این نکته مهم تربیتی است که نبی6 مکر6م اسلام به نرمی و مدارا کردن مشهور بوده و صفت برتر و تایید شده الهی)رحمه للعالمین((انبیاء: (107 را توانسته ازمیان فرستادگان خداوند، شایسته خود بنماید؛ خصوصیتی که امروزه متخصصان علوم تربیتی اسلامی از آن به عنوان یکی از شاخصه های عملی نظام تربیتی اسلام یاد می کنند. با این اوصاف بررسی و نشان دادن کارکرد ها، مفاهیم و چگونگی این واژه، در شعر شاعران و نویسندگان، فرصتی مضاعف ایجاد می کند تا این ویژگی، صریح تر و صحیح تر، نمایان شده و نویسندگان و محققان علوم تربیتی درآوردن شاهد مثال ها و نمونه ها، فراغ بال بیشتری داشته باشند. بیدل دهلوی یکی از شاعران فارسی گوی هندی م4قام است که محققان در تایید افکار بلند ایشان در زمینه های گوناگون، داد سخن داده اند از این رو بعید به نظر می رسد که در موضوع این مطالعه، بیتی و نکته ای در این خصوص نباشد. با این پیش فرض، هدف این تحقیق، بررسی کارکرد و مفاهیم واژه ی مدارا در دیوان بیدل تعیین گردید. شروع کار با احصا و تعیین ابیات دیوان بیدل با نرم افزار های درج و صریر و گنجور بود. سپس به دلیل رویکرد کیفی این مطالعه که با روش مطالعه ی مورد ی و تحلیل محتوا، همراه بود، توصیف و تحلیل چرایی و چگونگی این کاربردها در هر بیت اتفاق افتاد و تلاش شد که به سوالات متعددی، نظیر این که این واژه، درکدام قالب شعری، بیشتر به کار رفته است یا مترادفات و یا متضاد این کلمه، چگونه در دیوان بیدل به کار گرفته شده و یا آیا بیدل واژه ها ی خاصی را برای رعایت تناسب با این واژه ها به کار برده است و ... ادامه یافت. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بیدل اهل مدارا بوده و با تیز بینی خاصی به تمام پیامدهای مثبت و منفی آن هم توجه داشته و تذکرات لازم را داده است.

نویسندگان

هوشنگ قدسی

عضو علمی گروه علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید رجایی ارومیه

رسول بهنام

عضو علمی گروه ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید رجایی ارومیه