جاوید اصغرپورغفاری - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز

داستان کوتاه در عرصه ی ادبیات فارسی، نخستین بار در سال 1300 با انتشار مجموعه ی یکی بود یکی نبود محمد علی جمال زاده متولد شد. تولد این گونه ی ادبی باعث پدید آمدن موج جدیدی در عرصه ی داستان نویسی ادبیات فارسی شد که تاکنون بعد از قریب به صدسال، همچنان ادامه دارد.داستان کوتاه فارسی، از آغاز پیدایش خود تا امروز، مسیر پرفراز و نشیبی را طی نموده است؛ گاهی در اوج بوده و گاهی در آستانه ی سقوط و گاهی نیز در حالتی بین این دو؛ بنابراین پرداختن به این مسیر پرحادثه در قالب طبقه بندی و تحلیل داستان کوتاه، امری ضروری به نظر می رسد. اما تاکنون جز نقدهای پراکنده در مجلات و نشریات و یا کتاب هایی چون هشتاد سال داستان کوتاه ایرانی نوشته ی حسن میرعابدینی کاری که تمامی جوانب در آن لحاظ شود انجام نیافته است.با توجه با توضیحات فوق، مقاله حاضر سعی دارد تا با بررسی یکی از آثار پدید آمده در محدوده ی سال های 1332 تا 1342 به بررسی بازتاب حوادث و رخدادهای اجتماعی در آن بپردازد. مجموعه داستان اسیر خاک از نوشته فریدون تنکابنی از آن دسته مجموعه های داستانی است که به زعم نگارنده در حد بضاعت خود تلاش دارد تا با بهره گیری از نوع ادبی داستان کوتاه، تصویری واضح از وضعیت برخی طبقات اجتماعی و چالش های پیش روی آنها پیش روی مخاطب ترسیم کند.برای رسیدن به هدف مذکور، مقاله حاضر سعی دارد تا با در نظر گرفتن عناصری همچون زاویه دید ، شخصیت های داستان، زمان، مکان، طبقات اجتماعی و پیام داستان به بررسی این مجموعه داستان بپردازد و در پایان با تحلیل آماری از این عناصر در خصوص ابعاد مختلف آن به نتیجه گیری برسد.

فریدون تنکابنی، اسیر خاک ، شخصیت ها، زمان، طبقات اجتماعی