زهرا جمشیدی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

یکی از مباحث مهم و بحث برانگیز در شاهنامه، ذکر طبقات مختلف اجتماع در سند هویت ملی ماست. بر اساس مطالعه تحلیلی ما دراین پژوهش، در شاهنامه؛ بدون هیچ تردیدی تضاد طبقاتی وجود دارد و با ذکر شواهد فراوانی که در این جستار آمده است، صحت این ادعا آشکار میشود. مهمترین طبقه در شاهنامه، طبقه شاه و خاندان شاهی است. پس از این طبقه، به طبقه روحانیان زرتشتی )موبدان( میرسیم که بعد از خاندان شاهی، بانفوذترین و ثروتمندترین طبقه ایرانی است. سپس طبقه ارتشتاران)سپاهیان( در ایران طبقه ذینفوذی به حساب میآیند. طبقه کشاورزان و طبقه پیشه وران در آخرین مرتبه اهمیت اجتماعی قرار دارند. در شاهنامه، جز مواردی بسیار گذرا که از عامه مردم سخن رفته است)از جمله در شورش مردم به ریاست کاوه علیه ضحاک(، قدرت، ثروت و جریانات در دست شاهان و پهلوانان است که هر دو دسته جزو طبقات بالای اجتماعی ایرانند. در تمام شاهنامه، از ثروتهای افسانهای و جلال و شکوه این دو طبقه سخنها رفته است و هرگز از طبقات پایین جامعه سخنی نرفته است.

طبقات اجتماع ایران، تضاد طبقاتی، شاهنامه، فردوسی.