سعید کریمی - عضو هیات علمی دانشکده محیط زیست، پردیس فنی، دانشگاه تهران
پریسا محمدحسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

احداث سدها به عنوان مانعی در برابر حرکت آب و ذخیره کردن آن در مخازن، کنترل سیلاب و تولید انرژی می باشد. پروژه سد طالقان از حدود 35 سال پیش مورد مطالعه و طراحی قرار گرفت. این سد با حجم مخزن اولیه 420 میلیون مترمکعب و حجم مفید 329 میلیون مترمکعب از نوع سدهای بتنی می باشد. تاثیر گذاری محیط بر دریاچه سد و اثر متقابل این سازه و دریاچه بر محیط را میتوان در قالب اثرات زیست محیطی سدها مورد بررسی قرار داد. نتایج این تحقیق نشان داد که احداث این سد بستر مناسبی برای تشدید و بروز تغییرات مورفولوژیکی سطحی مانند حرکات توده ای، لغزش، رانش و تغییرات مورفولوژیکی رودخانه را فراهم کرده. ساخت سد و ایجاد تغییرات در شرایط محیط طبیعی باعث تشدید شرایط ناپایدار از نظر رسوب زایی، تکتونیک و ژئومورفولوژیک شده است. نیمرخ طولی تغییرات بستر رود بعد از احداث سد وضعیت منظم تری گرفته. بررسی لایه مناطق مسکونی نشان داد که در فاصله زمانی 2 سال قبل از بهره برداری از سد و 2 سال بعد بهره برداری از سد مساحت مناطق مسکونی در حدود 112/ 99 هکتار رشد و توسعه داشته. یک رابطه مستقیم بین نزدیکی به دریاچه سد و توسعه فیزیکی مناطق مسکونی وجود دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد فعالیت روستایی منطقه بعد از احداث سد در مورد کشاورزی و دامپروری به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در منطقه سد هیچ گونه فون و فلور یا زیستگاه شناخته شده ای وجود ندارد که با ایجاد سد دستخوش نابودی گردد. راهبردها و راهکارهای مدیریتی جهت تقلیل آثار منفی ناشی از بهره برداری سد نظیر: کاهش رسوب ورودی به دریاچه، ترویج روش بیولوژیکی در مبارزه با آفات زراعی به جای سموم انجام شود که مدیریت صحیح زیست محیطی حوضه آبخیز طالقان منوط به اجرای دقیق و کامل این راهکارها می باشد.

اثرات زیست محیطی، توسعه فیزیکی، رسوب زایی، ژئومورفولوژیک، سد طالقان