زهرا یغمائی - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه یزد
سیدکاظم علوی لنگرودی - استادیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه یزد

متخصصان بزرگ تعلیم و تربیت با تاکید بر اهمیت تفکر، پرورش آن را یکی از هدفهای اصلی تعلیم و تربیت میدانند. بر این اساس، نظام آموزشی باید، به جای انتقال صرف اطلاعات به دانش آموزان، موقعیتهای مناسب برای پرورش تفکر دانش آموزان را فراهم آورد. با توجه به اینکه تفکر انتقادی یکی از مهمترین انواع تفکر و یک نیاز ضروری برای شرکت فعال در حوزه زندگی اجتماعی و سیاسی فرد می باشد و همچنین کلید پیشگیری و حل مشکلات است و با توجه به ضعف سیستم آموزشی در پرورش این نوع تفکر، در این مقاله کتابخانه ای تلاش شده تا با مروری بر مطالعات پیشین، ویژگی های متفکر انتقادی (مانند: کنجکاوی اندیشمندانه، عینیت گرایی، گستردگی فکر، انعطاف پذیری، شک گرایی معقول، روشمند بودن، ایستادگی، مصمم بودن و... )، مهارتهای تشکیل دهنده تفکر انتقادی(مانند: تفسیر، تحلیل، ارزشیابی، استنباط، توضیح و خودتنظیمی)، محدودیتهای آموزشی این نوع تفکر (شامل مقاومت دانش آموزان در برابر یادگیری مهارت تفکر انتقادی و مقاومت آموزگاران در برابر آموزش مهارت تفکر انتقادی) و همچنین راهکارهای آموزشی برای آموزش این نوع تفکر (از جمله: تکالیف نوشتاری و شفاه ی، سوالات چند گزینه ای، مطالعات موردی، کار گروه ی، یادگیری مبتنی بر حل مشکل)، مورد بررسی و تفسیر قرار گیرد. نتایج این مطالعه میتواند به آموزگاران جهت آموزش تفکر انتقادی به دانش آموزان و پرورش انسانهایی متفکر، منتقد و خلاق یاری دهد.

تفکر انتقادی، متفکر انتقادی، محدودیتهای آموزشی، راهکارهای آموزشی