سمانه قنبرزاده
سجاد جمشیدی کیا

طرحواره به عنوان هسته اصلی باورهای انسان، مدت زیادی است که مورد بررسی روان شناسان قرارا گرفته است. آنها می گویند تجربیات دوران کودکی و زندگی باعث شکل گیری طرحواره در ذهن افراد می شود؛ یعنی همان قالب فکری ما و آنچه به وسیله آن دنیا را می بینیم و مسائل را حلاجی می کنیم، رفتار دیگران را معنا می کنیم و به اتفاقاتی که پیرامون ما رخ می دهد، بارمعنایی می دهیم. طرحواره ها یک سری جملات خبری غیر مشروط است که درباره زندگی، محیط پیرامون و روابط با دیگران آنها را باور داریم و در همین قالب فکری می مانیم. طرحواره ها به خودی خود فعال نیستنند، بلکه در موقعیت های مختلف ظاهر می شوند و فرد به صورت ناخودآگاه به مقابله با آنها می پردازد. نکته این جاست که در بیشتر موارد، فرد فرصت اصلاح رفتارها و باورهای ذهنی خود را پیدا نمی کند. او نمی تواند دریابد که طرحواره ای که او را به فعالیت و تحرک واداشته، از اسانس نادرست است. وی به این ترتیب وارد چرخه باطلی می شود. طرحواره افراد به دلیل ادامه یافتن رفتارهای نادرست تداوم پیدا می کند. آنها با باورهای تثبیت شده ذهنی به زندگی فردی و اجتماعی ادامه می دهند و طبیعی است که در طول زندگی اشتباه های خود را تکرار می کنند. با توجه به این که افراد در مراجعه به مشاوره دلایل متفاوتی را ذکر می کنند اما ریشه شکایات آنها ناشی از اضطراب، افسردگی و ... در واقع مشکلات ارتباطی است. زیرا اگر فردی در ارتباط و تعامل با دیگران مشکلی نداشته باشد، طبیعی است که کمتر احتمال دارد به اضطراب یا افسردگی مبتلا شود. در این پژوهش سعی بر آن شده است که با استفاده از روش مطالعه مروری، طرحواره و انواع آن و سبک های مقابله ای ناسازگار به صورت تفصیلی مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا از این رهگذر افراد با شناسایی طرحواره ها و شیوه های نادرست اسخ به آنها آشنا شوند تا فرصت اصلاح رفتارهایش را داشته باشد.

طرحواره، طرحواره درمانی، رویکردهای شناختی رفتاری، سبک های مقابل های ناسازگار