امیر ارجمندیان - مربی پژوهشی بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
سهیلا میرزایی - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی. دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
دوستمراد ظفری - استاد گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

در این تحقیق، اثر آنتاگونیستی یازده جدایه متعلق به ده گونه قارچ تریکودرما شاملTrichoderma harzianum، T.atroviride(دو جدایه)،T. viride ، T. orientalis،T. citrinoviride، T.asperellum، T. spirale ،    T. crassum،T. psudokoningi  و T. ceramicum روی جدایه قارچ AG2-2 Rhizoctonia solani عامل پوسیدگی ریشه چغندرقند، در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با یازده تیمار و چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این بررسی­ها نشان داد تمامی جدایه­های قارچ تریکودرما موجب کاهش یا توقف بیمارگر شدند و برترین اثرات آنتاگونیستی در آزمون کشت متقابل در جدایهZ1 T. harzianum مشاهده شد، بطوریکه این جدایه موجب 76/57 درصد بازدارندگی رشد میسیلیومی قارچ بیمارگر گردید. در آزمایش­های گلخانه­ای اثر چهار جدایه منتخب قارچ تریکودرما بر پوسیدگی ریشه چغندرقند (رقم شیرین) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی­ها نشان داد جدایه­های Z1 T. harzianum ، T. atroviride Z2 و T. orientalis Z4  به عنوان جدایه­های برتر به ترتیب موجب 71/1، 66/6 و 58/3 درصد کاهش شدت پوسیدگی ریشه گردیدند. در آزمایش­های مزرعه­ای (1392 تا 1393) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، اثر جدایه­های برتر منتخب تریکودرما در مقایسه با تیمار قارچ­کش(کاربوکسین-تیرام) و تیمار شاهد بر درصد بروز و شدت بیماری پوسیدگی ریشه چغندرقند با انجام آلوده سازی مصنوعی بررسی شد. نتایج این بررسی­ها نشان داد، جدایه­های منتخب قارچ تریکودرما از نظر کنترل بیماری با یکدیگر اختلاف معنی­دار داشته و جدایهT. harzianum Z1  در مقایسه با تیمار شاهد موجب 66/4 درصد کاهش درصد بروز آلودگی و 56 درصد کاهش شدت بیماری پوسیدگی ریشه شده است. لذا این جدایه به عنوان موثرترین آنتاگونیست درکاهش بیماری پوسیدگی رایزوکتونیایی ریشه چغندرقند شناسایی شد.

بیوکنترل, پوسیدگی ریشه, تریکودرما, چغندرقند, قارچ