تجزیهی عاملی کارآیی مصرف آب و برخی صفات کمی و عملکرد در کنجد (Sesamum indicum L.) تحتتاثیر کاربرد نیتروژن و نهادههای اکولوژیک در شرایط تنش خشکی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مجله پژوهش های تولید گیاهی، دوره: 27، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JOPP-27-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 453
نویسندگان
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
مجتمع آموزش عالی گناباد
دانشجوی کارشناسی مجتمع آموزش عالی گناباد
دانشجوی کارشناسی مجتمع آموزش عالی گناباد
چکیده
چکیده سابقه و هدف: دسترسی ناکافی به آب در مناطق خشک و نیمهخشک، افزایش کارآیی مصرف آب را به عنوان یکی از محورهای اصلی کشاورزی پایدار در این مناطق مطرح کرده است. از این رو، در سالهای اخیر تلاش های فراوانی به منظور افزایش کارایی مصرف آب صورت گرفته است که در این مسیر، بهره گیری از سوپرجاذب ها و محلولپاشی نهادههای بومسازگاری نظیر اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک جهت صرفه جویی و استفاده ی بهینه ی آب مدنظر قرار گرفته اند، لذا این پژوهش با هدف استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی در تعیین عوامل موثر بر کارآیی مصرف آب کنجد در شرایط کاربرد همزمان نیتروژن و نهادههای بومسازگار انجام شد. مواد و روشها: این پژوهش در سال زراعی 95- 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایهی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح آبیاری (50 و 100 درصد نیاز آبی) در کرتهای اصلی و تیمارهای تغذیهای شامل 1- کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به علاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت، 2- کاربرد 80 کیلوگرم در هکتار هیدروژل سوپرجاذب رطوبت به علاوه کاربرد توام 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلیمولار اسید سالیسیلیک 3- کاربرد توام 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلیمولار اسید سالیسیلیک به علاوه کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص 4- کاربرد توام 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلیمولار اسید سالیسیلیک به علاوه 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص بهعلاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت و 5- شاهد در کرتهای فرعی قرار گرفتند. یافتهها: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (1672 کیلوگرم در هکتار) با تامین 100 درصد نیاز آبی و در تیمار کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بدست آمد. نقش اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک در بهبود اکثر صفات مورد مطالعه بسیار محسوس بود، بهطوریکه عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، و کارآیی مصرف آب بهترتیب 22، 31، 30 و 21 درصد در تیمارهای دارای اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بیشتر از تیمارهای بدون این دو نهاده بود. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، متغیرها به دو عامل تجزیه شده و عامل اول 59 درصد از واریانس متغیرها را تبیین کرد. عامل اول شامل متغیرهای عملکرد دانه، وزن دانه در بوته، سرعت رشد محصول، نیتروژن و فسفر خاک و کارآیی مصرف آب و عامل دوم به متغیرهای عملکرد ماده خشک، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و pH خاک تعلق گرفت. نتیجهگیری: بهطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط تنش خشکی (تامین 50 درصد نیاز آبی)، تیمارهای کاربرد همزمان نیتروژن و سوپرجاذب، کاربرد همزمان سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، کاربرد همزمان نیتروژن، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک و کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک کارآیی مصرف آب را بهترتیب 15، 27، 32 و 40 درصد نسبت به شاهد بهبود بخشید. با توجه نتایج تجزیهی عاملی و متغیرهای متعلق به هر عامل، بهنظر میرسد عامل اول شاخصی از عملکرد محصول و عامل دوم منعکسکنندهی ویژگیهای ذاتی آرایش فضایی بوته (بار زیاد متغیرهای ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ روی این عامل) بود. بهطور کلی، بهنظر میرسد که کاربرد همزمان نیتروژن و نهادههای بومسازگار ضمن بهبود عملکرد و خصوصیات رشدی گیاه، میتواند کارآیی مصرف آب را بهبود بخشد. همچنین انجام تجزیه ی عاملی و همبستگی بالای متغیرهای درون هر عامل با یکدیگر، حاکی از آن بود که با ایجاد هر گونه تغییر در متغیرهایی که با کارآیی مصرف آب روی یک عامل قرار گرفتهاند، میتوان کارآیی مصرف آب را افزایش داده و خسارات ناشی از تنش خشکی و کمآبی را به حداقل رساند.کلیدواژه ها
اسید هیومیک, سوپرجاذب رطوبت, شاخص سطح برگ, کمآبیاری, نهاده بومسازگاراطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.