بررسی پراکنش فضایی شاخص های توسعه پایدار شهری-روستایی با تاکید بر شاخص های آموزشی در پهنه استان گلستان

این پژوهش با هدف پایش نابرابری فضایی براساس شاخص­های آموزشی در پهنه استان گلستان صورت پذیرفته است. برای نیل به این مهم از 22 گویه آموزشی با توجه به آمار و اطلاعات موثق و معتبر سال­نامه آماری استفاده گردید. روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه­ای-اسنادی بوده که با استفاده از تکنیک­های تصمیم گیری چند معیاره VIKOR و SAW مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ابتدا نحوه پراکنش جمعیت و توزیع شاخص­های آموزشی بر اساس تکنیک­های آنتروپی نسبی و ضریب جینی مورد ارزیابی قرار گرفته است، همچنین در محاسبه همبستگی بین متغیر­های جمعیت و شاخص­های آموزشی در شهرستان­های استان گلستان از تکنیک آماری اسپیرمن و برای نمایش فضایی- مکانی شاخص­ها از نرم­افزار ARC GIS 9.3 استفاده گردید. نتایج به­دست آمده از ضریب آنتروپی نشان می­دهد که پراکنش جمعیت با امتیاز (0.8877) و ضریب جینی با امتیاز (صفر)، بیانگر پراکنش متعادل و متناسب جمعیت در سطح شهرستان­های استان گلستان است. یافته­های به­دست آمده از تکنیک­های ویکور و ساو مشخص می­کند که توزیع شاخص­های آموزشی در استان گلستان بسیار ناهمگون و نابرابر است به گونه­ای که شهرستان گرگان با امتیاز (725/0) و شهرستان مراوه­تپه با امتیاز (016/0) به­ترتیب به عنوان برخوردارترین و محروم­ترین شهرستان­های استان هستند که اختلاف فاحشی بین آنها وجود دارد،  همچنین میزان همبستگی بین پراکنش جمعیت و رتبه شهرستان­ها با ضریب همبستگی اسپیرمن مورد ارزیابی قرار گرفته است و نتایج بررسی نشان می­دهد که شاخص­های آموزشی در سطح شهرستان­های استان گلستان بر اساس عامل پراکنش جمعیت صورت نگرفته است که این­امر نشان­دهنده عدم مدیریت و برنامه­ریزی صحیح منطقه­ای و شهری است. لذا پیشنهاد می­گردد، در برنامه­های توسعه، اصلاح ساختارهای فضایی با توجه ویژه به بستر محیط طبیعی و ویژگی های اجتماعی- اقتصادی نظام های فضایی (منطقه، ناحیه، شهر و روستا) در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی منطقه ای ، توسعه پایدار ، شاخص های آموزشی ، نابرابری فضایی ، شهرستان های استان گلستان