بررسی فضایی پادگانه های حوضه قزل اوزن در ارتباط با تکتونیک و تغییرات آب وهوایی
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره: 9، شماره: 33
- کد COI اختصاصی: JR_GPS-9-33_008
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 628
نویسندگان
دانشیار ژئومورفولوژی گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان
کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی دانشگاه زنجان
چکیده
پادگانه های رودخانه ای توسط ژئومورفولوژیست ها به عنوان یکی از لندفرم های محیط های آبرفتی و میراثی از چینه شناسی، به منظور درک شرایط تکتونیکی و آب وهوایی به طور گسترده مورد بررسی قرار می گیرد. رودخانه قزل اوزن به عنوان یکی از طویل ترین سیستمهای رودخانهای کشور به شرایط اقلیمی، لیتولوژیکی و تکتونیکی به خوبی پاسخ داده است. برای بررسی تاثیر آبوهوا بر پادگانههای این رودخانه، با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمینشناسی منطقه، نرمافزارهای رایانهای Arc GIS, Global Mapper & Excel و داده های اقلیم شناسی، نقشه های هم دما و همبارش ترسیم گردید. با استفاده از آثار سیرک های یخچالی باقی مانده در نقشه های توپوگرافی زنجان، قرنقوچای و کردستان، ارتفاع برف مرز دائمی کواترنری، به روش های رایت و پورتر برآورد شد. نقشه های هم دما و هم بارش گذشته، با استفاده از آنومالی حرارتی و رطوبتی ترسیم گردید. بررسی پادگانه ها در بالاتر و پایین تر از خط تعادل آب و یخ گذشته دال بر این است که تاثیر یخچال بر شکلگیری پادگانهها بستگی به وضعیت ارتفاعی اطراف حوضه داشته است. ارتفاع برآورد شده از روش رایت و ارتفاع کف سیرک پورتر حاکی از آن است که حدود 5/7 درصد مساحت حوضه در دورههای سرد کواترنری تحت تاثیر فرایند یخچالی بوده است. بر اساس ارتفاع خط تعادل آب و یخ، در آن زمان، 65 درصد از حوضه، تحت تسلط فرایند مجاور یخچالی، امکان متاثر شدن از جریان یخچالی منشعب شده از سیرک را داشته است، اما شواهد میدانی حاکی از آن است که فقط یخچال های تغذیه شده از کوههای مرتفع توانسته اند در شکل گیری درههای U شکل و تراس های آبرفتی نقش داشته باشند. در زیرحوضه های زنجان رود، انطباق آبراهه ها و زبانه های یخچالی بر گسل های منطقه، درههای آبی-یخچالی- تکتونیکی را ایجاد کرده است که هرچند نسبت به درههای واقع در سراب قزل اوزن عمق کمتری دارند ولی تفاوت ارتفاعی آن ها نسبت به دشت های منطقه به گونه ای است که می توان آن ها را به عنوان نمادی از آشوب منطقه دانست.کلیدواژه ها
آب وهوا, پادگانه های یخچالی- تکتونیکی, قزل اوزناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.