مرتضی مفیدی چلان - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

آتش سوزی یکی از ابزارهای مدیریت در اصلاح ترکیب پوشش گیاهی اکوسیستمها است . هدف این مطالعه بررسی تغییرات فرمهای رویشی پوشش گیاهی و پتانسیل مرتع در اثر آتش سوزی در طول زمان و ارائه مدل آن در قالب مدل حال و انتقال می باشد . مدل حال و انتقال به راحتی میتواند برای توصیف پویایی پوشش گیاهی در مراتع به کار رود . به عبارتی این مدل یک روش توصیفی کیفی برای مدلسازی پروسه های اکولوژیکی میباشد . روش تحقیق از نوع کتابخانه ای بوده و با مراجعه به منابع مختلف و مقایسه نتایج به بررسی تغییرات فرمهای رویشی پوشش گیاهی و پتانسیل مرتع پرداخته شده است. با توجه به افزایش گندمیان و گونه های یکساله و کاهش گونه های چوبی در اثر آتش سوزی، آتش را میتوان بهعنوان متغیری بازدارنده در دینامیسم تکاملی اکوسیستم به سوی کلیماکس دانست. آتشسوزی با کاهش گیاهان چوبی و بوت های، توانایی و قابلیت آنها را در رقابت با گیاهان علفی برای جذب نور، رطوبت و مواد غذایی خاک کاهش میدهد و زمینه مساعدی را برای رشد و گسترش گندمیان فراهم میکند. دلیل اصلی ماندگاری و افزایش گندمیان چندساله به مقاومت آنها در برابر آتش سوزی مربوط است که ناشی از قرار گرفتن جوانه رشد آنها در سطح یا زیرزمین است بنابراین در اثر آتشسوزی فرم رویشی بوتهای کاهشیافته و تغییرات در جهت افزایش گندمیان چندساله میباشد و با تکرار آتشسوزی از پتانسیل مرتع کاسته می باشد ضمن اینکه که هر چه پتانسیل مرتع بالاتر باشد به شدت آتش بیشتری برای تغییر در فرمهای رویشی پوشش گیاهی لازم است؛ بنابراین میتوان گفت اگرچه غالب شدن گرا سها را میتوان بستر مناسبی جهت بروز و تکرار آتش سوزی دانست اما باید کاهش پتانسیل مرتع در اثر آتش سوزی نیز مدنظر قرار گیرد.

آتش سوزی، فرمهای رویشی، پتانسیل مرتع، مدل حال و انتقال