بررسی و تحلیل پیدایی و پایایی نگاه انسانی در ادبیات داستانی جنگ تحمیلی

جنگ از دیرباز­ یکی از مشئوم­ترین و مذموم­ترین رخدادها در جهان بوده؛ اما همین پدیده زشت هرجا که سمت­وسو و صبغه دفاعی به خود گرفته، عملی شرافتمندانه و شجاعانه قلمداد شده­­است. با آغاز جنگ هشت­ساله عراق علیه ایران، گونه تازه­ای از ادبیات با عنوان ادبیات دفاع مقدس و جنگ در ایران پا به عرصه وجود گذاشت و داستان نویسان به تبع نوع رویکردشان به جنگ که شامل ارزش­محور، جامعه­محور، انتقادمحور، انسان­محور و یا تلفیقی از آنها بود، به بازنمایی هنری برداشت­ها و استنباطات خود از این واقعه عظیم پرداختند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه­ای، نقطه آغاز نگاه انسانی به جنگ و سیر رو به­ تزاید آن در طول جنگ و سال های بعد از آن را در ادبیات داستانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده­­است. برآیند تحقیق نشان می­دهد که علیرغم غلبه گفتمان حماسی و ارزش­محور در بستر زمانی جنگ، برخی از نویسندگان از همان ماه­های آغازین مخاصمه با رویکردی انسانی به آفرینش آثار داستانی پرداختند و با گذر زمان، خصوصا فاصله گرفتن از سال­های جنگ، توجه آنان و دیگر نویسندگان به مضامین والای انسانی و موقعیت بغرنج انسان قرارگرفته در شرایط خاص جنگ، افزایش یافته و این روند در طول دهه 80  به اوج خود رسیده است.  

کلیدواژه ها:

ادبیات داستانی جنگ ، گفتمان غالب ، موقعیت ناپایدار ، نگاه انسانی