بررسی کیفیت زندگی و اثر عوامل مداخله ای در بیماران دیابتی در جامعه ایران

مقدمه: دیابت، بیماری مزمن و پیشرونده خطرناکی ست که میلیون ها نفر را در سراسر جهان درگیر نموده است. شیوع آن در کشورهای در حال توسعه من جمله ایران نزدیک به اپیدمی و در حال افزایش است. این بیماری به دلیل عوارضی همچون ناتوانی، کوری، بیماری کلیوی پیشرفته، قطع عضو، عوارض قلبی و عروقی، رتینوپاتی، نوروپاتی و عوارض روانی و رفتاری می تواند کیفیت زندگی بیماران را تحت الشعاع خود قرار دهد. با توجه به نقش مهمی که کیفیت زندگی در درمان و مراقبت موثر از این بیماران ایفا می کند و از طرفی تابع ارزش ها و فرهنگ های هر جامعه است؛ محقق بر آن شد تا مطالعه ای با هدف بررسی کیفیت و عوامل دخیل در زندگی بیماران دیابتی در جامعه ایران انجام دهد. روش کار: پس از جستجو در موتورهای جستجوگر، مجلات و پایگاه های SID،Google ، ,Magi ran Iranian journal of Nursing and Midwifery Research ,PubMed و Google scholar با استفاده از کلید واژه های فارسی کیفیت زندگی، دیابت، بیماران، ایران، تعداد 634 مقاله انتخاب و پس از دخیل کردن معیارهای ورود: مرتبط بودن عنوان مقاله با موضوع، در دسترس بودن متن کامل، زبان نوشتاری فارسی و معیارهای خروج: بررسی موضوع در بین بیمارن غیر دیابتیکی، در نهایت تعداد 18مقاله انجام شده بین سال های 1384 تا 1397 به صورت سرشماری در سال 1398 وارد مطالعه شدند. نمونه ها از لحاظ کیفیت زندگی، عوامل دموگرافیکی، عوامل زمینه ای، مدت زمان ابتلا به بیماری، بررسی اثر عوامل مداخله ای مورد سنجش قرار گرفتند. یافته ها: بیماران دارای دیابت از 10 شهر ایران در این تحقیق مشارکت نمودند. تعداد نمونه ها 1892 بیمار بود. اکثر جامعه ما را زنان تشکیل داد. میانگین سن شرکت کنندگان 3/11± 70-18 با سابقه ابتلا به بیماری بالای 3 سال بود. بین مصرف سیگار، سطح درآمد، طول مدت ابتلا به بیماری با سطح کیفیت زندگی از نظر آماری ارتباط معنی داری یافت شد ( 0/05> P). اما بین ارتباط سطح تحصیلات، جنس، سن، شغل، روش کنترل بیماری، عوارض رتینوپاتی با کیفیت زندگی اختلاف نظر وجود داشت. میانگین کیفیت زندگی این بیماران در بعد سلامت روانی ( 41/22± 4/72 – 86/11)، عملکرد اجتماعی ( 70/22 ± 9/79 - 26/12 )، عملکرد جسمی ( 68/27 ± 4/68 - 88/13)، سرزندگی و نشاط ( 41/19 ± 6/53 – 78/ 39 )، درد بدنی ( 66/30 ± 46/55 - 93/5)، سلامت عمومی ( 45/19 ± 01/69 - 12/38 ) بود. تعدادی از این بیماران به چند گروه کنترل و آزمون تقسیم شدند و برای هر گروه از یکی از روش های مداخله ای آموزش بهداشت، آموزش مهارت های زندگی، الگوی توانمند سازی، آموزش همتا استفاده شد. میانگین کیفیت زندگی در گروه آموزش بهداشت از 1/9 ± 2/35 به 7/9 ± 6/53 در بقیه گروه ها نیز به ترتیب ( 62/11 ± 47/ 53 به 59/11 ± 07/ 77 )، ( 45 ± 4/105 به 44 ± 3/130 )، ( 5/16 ± 101 به 7/8 ± 111 ) ارتقاء پیدا کرد. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها کیفیت زندگی بیماران دیابتی ایران در حد متوسط رو به پایین است. کیفیت زندگی به عنوان مهمترین شاخص کیفیت مراقبت های بهداشتی و جزئی از برنامه های درمانی محسوب می شود. بنابراین وضعیت سلامتی بیماران به ویژه در بعد درد جسمی و عملکرد جسمی در شرایط مطلوبی قرار ندارد. این بیماران در بعد سلامت روانی و اجتماعی نسبت به سایر ابعاد دیگر کیفیت زندگی وضعیت بهتری را نشان می دهند. در نتیجه پزشکان و پرستاران باید در شیوه های درمانی و کنترل بیماری به این ابعاد توجه نمایند. به نظر می رسد که استفاده از روش های آموزش بهداشت، مهارت های زندگی، الگوی توانمند سازی و آموزش توسط همتا در جهت افزایش کیفیت زندگی این بیماران موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

کیفیت زندگی ، ایران ، دیابت ، عوامل ، مداخله