ضرورت اصلاح و هدفمند سازی پرداخت یارانه به انواع کودها در جهت سلامت خاک، گیاه و انسان

هدف از این تحقیق بررسی آثار زیانبار مصرف بی رویه کودهای مشمول یارانه اوره و فسفات و امکان جایگزینی و هدفمند سازی پرداخت یکی از ناخالصی های کودهای فسفاتی (Cd) آنها در راستای مصرف بهینه کودی و ترویج کودهای بیول وژیکی ( زیستی و آلی) می باشد. کادمیم می باشد که برای انسان به شدت سمی بوده و اثرات ناگواری بر سلامت انسان دارد. افزایش غلظت کادمیم در خاک باعث افزایش جذب آن بوسیله گیاه می گردد. گیاهان مهم ترین مسیر انتقال کادمیم به زنجیره غذایی انسان می باشند. از آثار زیان بار کادمیم می توان به آسیب دستگاه تنفس و گوارش، آسیب رسانی به کلیه ها، کبد، نرم شدن استخوان ها ، کوتاهی قد، سرطان و ناباروری را نام برد. استانداردهای حد مجاز انباشت کادمیم درمواد غذایی تعیین شده توسط موسسات بین المللی، برای غلات دانه ریز 0/10 و برای سیب زمینی و پیاز 0/20 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم به عنوان حد مجاز پذیرفته شده است. طبق تحقیقات اخیر مشخص شده است که غلظت کادمیم تجمع یافته در دانه های گندم رقم دوروم در استان خوزستان بالغ بر 0/40 میلی گرم در کیلوگرم (بیش از 4 برابر حد استاندارد) می باشد. این عنصر از راههای مختلفی همچون مواد مادری خاکها، نهشته های جوی ناشی از ذوب فلزات، کارخانجات پتروشیمی و لاستیک سازی، لجن فاضلاب و مصرف کودهای شیمیایی حاوی کادمیم، در خاکهای زراعی تجمع پیدا می کند. کودهای فسفاتی یکی از منابع عمده افزایش دهنده کادمیم در خاک هستند. این کودها بیشتر از خاک فسفاتهای کشورهای آفریقایی نظیر توگو تهیه می شود که غلظت کادمیم آنها بالامی باشد. سالانه متجاوز از 700 هزار تن کودهای فسفاتی که غالباً محتوی بیش از 25 میلی گرم در کیلوگرم کادمیم می باشند، وارد کشور می شود و در نتیجه هر سال حدود 25 تن کادمیم به همراه این کودها وارد خاکهای زراعی می شود. یکی دیگر ازمنابع آلوده کننده نیترات می باشد. تجمع نیترات در میوه ها و سبزیجات و افزایش غلظت نیترات در آبهای زیر سطحی از مشکلات مربوط به مصرف بی رویه کودهای نیتروژنی است. در راستای هدفمندسازی یارانه ها، می بایست یارانه از کودهای فسفاتی و اوره حذف و به کودهای موثر بر افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی به ویژه کودهای گوگردی، زیستی، آلی و ریزمغذی ها که خوشبختانه تماماً تولید داخل می باشند، اختصاص و تحویل کودهای فسفاتی یارانه ای به مولدین کشاورزی منحصراً ازطریق نتایج آزمون خاک و تجزیه برگ انجام گیرد. همچنین برای جلوگیری از افزایش غلظت کادمیم می بایست از ورود کودهای فسفاتی و یا خاک فسفات محتوی بیش از 25 میلی گرم در کیلوگرم کادمیم اکیدا جلوگیری شود. خرید گندم و سایر محصولات کشاورزی در حد امکان بر مبنای کمیت - کیفیت بدون آنکه هزین های برای دولت ایجاد نماید، با کمک آزمایشگاه های تجزیه آب، خاک و گیاه بخش خصوصی انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

کود های شیمیایی ، کود های فسفاتی ، کود های نیترو ژنی ، یارانه ، کادمیم ، نیترات ، سلامتی