سیدمحمدجواد بحرالعلومی - کارشناس آزمایشگاه شیمی و حاصلخیزی خاک، گروه علوم خاک، کارشناس ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود رائینی سرجاز - استاد گروه مهندسی علوم آب، دکترای هواشناسی کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
همت اله پیردشتی - دانشیار گروه زراعت، دکترای زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی گیاه سویا (رقم ساری)، در سال 1391 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در این پژوهش اثر چهار تیمار آبی در یک آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار بررسی شد. گیاهان پس از مرحله ی چهار برگی به تصادف به چهار سطح آبی 100 (شاهد، W0)، 60 (تنش ملایم، W1)، 40 (تنش میانه، W2) و 20 (تنش شدید، W3) درصد آب قابل دسترس (AW) اختصاص یافتند. در ابتدا همه تیمارها تا 100 درصد آب دسترس آبیاری شدند و آبیاری های بعدی پس از رسیدن رطوبت خاک به درصد تعریف شده برای هر تیمار انجام می شد. در مرحله های زایشی R4 و R5 (45 روز پس آغاز تنش) اقدام به نمونه برداری برای سنجش آنزیم ها و نیتروژن برگ شد. یافته ها نشان داد که فعالیت آنزیم کاتالاز تا 60 درصد آب قابل دسترس، نسبت به شاهد 65 درصد افزایش داشت، آنگاه با افزایش شدت تنش فعالیت آن کاهش یافت. همچنین فعالیت آنزیم پراکسیداز، مقدار مالون دی آلدئید (MDA) و نیتروژن کل برگ نیز با کاهش آب خاک، تا سطح 20 درصد آب قابل دسترس نسبت به شاهد به ترتیب 43، 22 و 26 درصد افزایش یافت. با کاهش 20 درصدی آب قابل دسترس، مقدار پروتئین محلول برگ نسبت به شاهد 12 درصد کاهش نشان داد و تفاوت معنی داری میان تیمارهای W2 و W3 و شاهد دیده شد. نتایج گویای آن است که در تنش خشکی ملایم فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی افزایش یافت و پیامد آن، کاهش آسیب گونه های فعال اکسیژن (ROS) بود که خود باعث نقش حفاظتی بسیار موثری در مراحل فتوسنتزی گیاه می گردد. نتیجه این سازوکار فیزیولوژیک بهبود عملکرد دانه در بوته در بازه تخلیه رطوبتی فوق بود.

آب قابل دسترس, پراکسیداز, کاتالاز, گونه های فعال اکسیژن