تقابل و تعامل شعر تعلیمی ناصرخسرو با سنت های نوافلاطونی و حکمت نبوی

دین و شعر در سنت یونانی واجد تنش خاصی هستند که سنت تمدن اسلامی هم‎اگرچه در پایه‎نظری از آن بهره‎گرفته، اما کوشش داشته تا در تمامی قلمروها سبک و سیاق خود را دنبال کند. در این میان، می توان ناصرخسرو را نمونه عالی تعامل با یونانیان دانست، در عین حال که تمایزات جدی با دیگر میراث داران فلسفه یونان دارد. بدین معنا که او توانسته اعتقادات خود را با بنیادهای فلسفی و کلامی مستحکم مستدل کند؛ با آموزه های حدیث و قرآنی درآمیزد؛ و درست برخلاف یونانی ها، به ویژه ارسطو، شعر را در مسیر گسترش باورهای دینی خود سوق‎دهد. ناصرخسرو از طلایه داران تعهد ادبی است که تاکید بر دین مداری و ترویج اندیشه های دینی اسلامی داشته است. او به عنوان متکلمی باطنی که خداشناسی خود را با تاویل آیات و احادیث در جهت اشاعه مذهب اسماعیلی مورد بهره برداری قرار داده، دین را محور طبقه بندی علوم می داند و عقل و علم را هم ذیل دین سامان‎می دهد که تمایز اساسی او با یونانی‎گری و سنت فیلسوفان یونانی مآب ایرانی است. از این منظر، این پژوهش بر آن است که نشان‎دهد ناصرخسرو اندیشه خود را بر مبنای حکمت نبوی استوار ساخته که نمی توان با فلسفه نوافلاطونی این همان یافت؛ موضوعی که در تفاسیر اهل ادب از شعر تعلیمی ناصرخسرو مغفول‎مانده و این پژوهش با تکیه بر کار فلسفی هانری‎کربن می کوشد تا آن را مورد بررسی دقیق تر قرار دهد.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، عقل ، باطنی گرایی ، تاویل ، شعر عرفانی