احمد تمیم داری - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
شیوا دولت آبادی - استادیار روان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
شهناز عبادتی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

تئوری انتخاب به تبیین رفتارهای انسان با تاکید بر مسئولیت­پذیری در برآوردن نیازهای اساسی می­پردازد. هدف مقاله حاضر، کاربست این رویکرد روانشناسی، در بررسی تطبیقی داستان­های رمزی است. جاناتان، مرغ دریایی، نوشته ریچارد باخ (1936) و نیز منطق الطیر عطار، بازگوکننده یکی از والاترین دغدغه­های بشری، یعنی حقیقت جویی است. مقاله حاضر، به شیوه توصیفی- تحلیلی نشان می­دهد که این آثار از نظر کاربرد مفاهیم نمادین، وجوه اشتراک دارند. درون مایه آن ها به رغم تمایز در ساختار، تعارض میان داشته­ها و خواسته های آدمی را بازمی­نمایاند. میل به کشف گوهر وجودی در سایه هدایتگری راهنما بیانگر تلاش آدمی برای برآوردن نیاز به آزادی و حق ارزشمندی است. عطار در وادی دوم، به ضرورت عشق در سلوک می­پردازد؛ ولی ریچارد باخ، در آخرین آموزه­ها اهمیت این نیاز اساسی را بازگو می­کند. تفاوت دیگر در میزان بازنمایی انگیزه­های درونی شخصیت­هاست. داستان ریچارد باخ، به دلیل بهره­گیری بیشتر از توصیف و طرح گفت وگوهای درونی قابلیت بیشتری برای خوانش گلسری دارد.

ادبیات تطبیقی, تئوری انتخاب, منطق الطیر, جاناتان مرغ دریایی