مائده غیور - دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران
جواد آقاجانی - مربی دانشگاه علم و هنر یزد

در این مقاله به بررسی ظروفی که در اشعار شاهنامه بکار رفته پرداخته و مفاهیم و معنای ظروف در اشعار شاهنامه بر اساس مفاهیم کاربردی بررسی می شود و همچنین جنس، رنگ، کاربرد، مفهوم، استعاره و کنایه های ظروف را در اشعار استخراج نمود. هدف بررسی ظروف شاهنامه براساس منابع مکتوب ادبی بود. روش پژوهش تاریخی و توصیفی و شیوه گرداوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بود. این مقاله به سبب اینکه شاهنامهچقدر پتانسیل استخراج تاریخی دارد و هنرمندان که در ان زمان بوده بخاطر زوال پذیری هنرها از بین رفتند، شایان توجه است. منبع این تحقیق شاهنامه بوده که ادبی است و کلمات و ظروفی که محقق به دنبال ان درشاهنامه است مختص مقاله حاضر بوده و در نتیجه در ان زمان کاربرد داشتند. با فرض اینکه در محدوده زمانی مشخص شده 4 قرن هجری ظروف مصرفی بوده در ادامه به بررسی مفاهیم و معنای ظروف در اشعار شاهنامهبر اساس مفاهیم کاربردی پرداخته و جنس و رنگ و کاربرد و مفهوم و استعاره و کنایه های ظروف را در اشعار استخراج نموده که یک سری از ظروف معنای واقعی خود ظرف را می داد و همان کاربرد را با توجه به اسمخود در آن زمان و حتی در امروزه داشت ولی بعضی ظروف در چند بیت از شاهنامه استعاره و کنایه از چیز های دیگر که جز ظروف نبودند داشتند. بیشترین ظرف کار شده در شاهنامه جام بوده که در این مقاله در بعضی اشعار معنی جام کیخسرو را داده و یا جام جهان بین که وقایع اینده در ان دیده می شد و در بعضی جاها به معنی همان جام و یا پیاله ای که در ان شراب می خوردند و یا دارای رنگ ها و جنس ها متفاوت بودند و یا یافته ی جالبی که بدست امد اینکه جام دارای هفت خط است که نشان دهنده ی درجه ی مقدار خوردن و مستی فردی بوده که تا کدام خط شراب خورد و مست کند. لذا شماری از ظروف یاد شده در اشعار شاهنامه در واقعیت بازتاب یافته و متاثر از اشعار فردوسی می باشد.

ظروف، جام، کاسه، قدح، شاهنامه