شاخصه های عدالت در دادرسی در نظام قضایی

تحقق اصول تضمین عدالت قضایی، مبتنی بر دو مولفه عمده است: یکی عوامل تاثیرگذار شخصی و روانی دادرس و دیگری جنبه قانونی، که ضمانت اجرای تخلف از اصول فوق و همچنین راهکارهای پیشگیرانه را ارائه کرده است . آنچه که ذیل مولفه اول مورد مطالعه قرار می گیرد ریشه در قدرت نفس و نحوه تربیت قاضی دارد، که از موضوع این مقاله خارج است. در مقاله حاضر جایگاه اصول یا شاخصه های عدالت قضایی را در قوانین موضوعه کنونی شناخته و در حقیقت به این پرسش پاسخ خواهیم داد که نظام قضایی تا چه حدودی توانسته است در قالب قوانین و مقررات تحقق این اصول را تضمین کندو احیانا چه کاستی هایی در این زمینه وجود دارد به همین منظور اصول دادرسی عادلانه را در دو بخش اصول مربوط به قاضی و اصول مربوط به طبیعت دادرسی مورد مطالعه قرار داده و جایگاه آن را ابتدا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سپس در قوانین موضوعه فرعی باز خواهیم شناخت . باتوجه به نتایج میتوانگفت، عدالت یکی از شرایط لازم برای احراز منصب مهم قضاوت از دیدگاه اسلام است و به تبع آن قانونگذار ایران نیز شرط عدالت قاضی را مورد تاکید قرار داده است در اصل 163 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است که صفات و شرایط قاضی طبق موازین فقهی بوسیله قانون عادی معین می شود. قوانین متعددی در این رابطه به تصویب رسید. و در نظام قضایی کشورمان مورد عمل قرار گرفته اند که همه آنها عدالت را به عنوان یکی از شرایط تصدی امر قضا تعیین کرده اند. از آنجا که تعیین شرط عدالت در قاضی بر گرفته از فقه امامیه بوده و در نتیجه مفهوم عدالت همانی است که در فقه مورد نظر می باشد و با عنایت به این که منصب قضاوت از حساس ترین مناصب اجتماعی است و نقش دادرس و عدالت وی در تحقق دادرسی عادلانه و عدالت قظائی اساسی و غیر قابل انکار است.

کلیدواژه ها:

عدالت ، دادرسی ، قاضی ، نظام قضایی