سید محسن حسینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تغذیه دام، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
جواد رضائی - استادیار تغذیه نشخوارکنندگان، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
یوسف روزبهان - استاد، گروه علوم دامی، دانشگاه تربیت مدرس، تخصص: تغذیه نشخوارکنندگان

مطالعه حاضر به منظور تعیین ترکیب شیمیایی خوشاریزه (گونه sibthorpiana) و پولیکاریا (گونه dysenterica)، و تاثیر گنجاندن گیاهان مذکور در جیره بر فراسنجه های تخمیر شکمبه و قابلیت هضم با روش برون تنی انجام شد. ترکیب شیمیایی گیاهان مورد مطالعه با روش های استاندارد اندازه گیری، و سطوح مختلف هر گیاه در جیره گنجانده شد. آزمون تولید گاز برون‎تنی با هفت تیمار (جیره شاهد، جیره های حاوی 15، 30 یا 45 درصد خوشاریزه، و جیره های حاوی 15، 30 یا 45 درصد پولیکاریا) و سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که میزان پروتئین خام و قابلیت هضم ماده آلی خوشاریزه (به ترتیب 10/4 و 61/8 درصد) بیشتر از پولیکاریا (به ترتیب 7/85و 52/5 درصد) بود (0/05> P). گنجاندن خوشاریزه در جیره، قابلیت هضم ماده آلی و انرژی قابل سوخت و ساز را افزایش داد، در صورتی که مصرف پولیکاریا فراسنجه های مذکور را کاهش داد (0/05> P). غلظت آمونیاک شکمبه ای با مصرف خوشاریزه در جیره کاهش یافت (0/05> P)، اما تحت تاثیر پولیکاریا قرار نگرفت. گنجاندن خوشاریزه و پولیکاریا در جیره، جمعیت پروتوزوا و تولید متان را کاهش داد (0/05> P). ظرفیت آنتی اکسیدانی شیرابه شکمبه با وارد نمودن خوشاریزه و پولیکاریا در جیره افزایش یافت (0/05> P). بر اساس نتایج حاصل، استفاده از خوشاریزه تا 45 درصد، و پولیکاریا تا 30 درصد ماده خشک در جیره نشخوارکنندگان قابل توصیه است. به هر حال، در زمان تغذیه پولیکاریا در دام های پر تولید، نسبت علوفه به کنسانتره باید کاهش داده شود. از سوی دیگر، مصرف خوشاریزه و پولیکاریا موجب بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی شکمبه و کاهش آزادسازی متان به محیط زیست می شود.

پروتوزوا, تولید گاز, تولید متان, ظرفیت آنتی اکسیدانی, قابلیت هضم, گیاه مرتعی