پیروز شاکری - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان
امید دیانی - بخش مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد اسدی کرم - بخش مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
حمید نجفی نژاد - بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

سابقه و هدف: شبه غله کینوآ (Chenopodium quinoa willd.) گیاهی یکساله از خانواده کنوپودیاسه بوده که با توجه به نیاز آبی پائین، مقاومت به خشکی و شوری و ارزش غذایی بالای دانه مورد توجه جهانی قرار گرفته است. با ورود بذر کینوآ به کشور، کاشت آن در حال گسترش است و همزمان با تولید دانه مقادیر زیادی از بقایای زراعی نیز تولید می شود. با توجه به این که اطلاعات در رابطه با ارزش غذایی و گوارش پذیری این بقایا بسیار محدود است. این آزمایش با هدف تعیین ارزش غذایی و گوارش پذیری بقایای زراعی دو واریته کینوآ انجام شد. مواد و روش ها: برداشت گیاه کامل کینوآ از دو واریته سجاما و سجاما ایرانشهر از یک مزرعه آزمایشی انجام شد. پس از خشک شدن گیاه در سایه، دانه ها جدا شدند و از بقایای زراعی جهت تعیین ترکیبات شیمیایی، تخمیرپذیری، تجزیه پذیری شکمبه ای و تعیین میزان ناپدید شدن شکمبه ای و پس از شکمبه ای استفاده شد. یافته ها: غلظت ترکیبات شیمیایی شامل پروتئین خام، عصاره اتری، کربوهیدرات های غیر فیبری، خاکستر خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی بین دو واریته کینوآ اختلاف معنی داری نداشتند، و میانگین این ترکیبات در دو ورایته مورد بررسی به ترتیب .11/13، 68/1، 74/22، 68/13،.80/48 و 69/32 درصد بود. تولید گاز پس از 24 ساعت، پتانسیل تولید گاز (b)، نرخ تولید گاز (c)، غلظت اسیدهای چرب زنجیر کوتاه و انرژی قابل سوخت وساز در بقایای زراعی دو واریته کینوآ برابر و مشابه با یک نمونه علوفه یونجه مورد آزمایش بود. در واریته سجاما نسبت به واریته سجاما ایرانشهر میزان ناپدید شدن ماده خشک در شکمبه (60/51 در برابر 76/57 درصد) و در کل دستگاه گوارش (80/54 در برابر 57/60 درصد)، به طور معنی داری کمتر (01/0P<) بودند، اما میزان ناپدیدشدن پس از شکمبه ای ماده خشک در هر دو واریته برابر بود. همچنین غلظت ماده خشک با سرعت تجزیه بالا (بخش a)، غلظت ماده خشک با سرعت تجزیه کند (بخش b) و همچنین ثابت نرخ تجزیه (c) در واریته سجاما در مقایسه با واریته سجاما ایرانشهر کمتر (01/0P<) بود. نتیجه گیری: غلظت پروتئین خام در بقایای زراعی دو واریته کینوآی مورد مطالعه حدود 13 درصد و به طور قابل ملاحظه ای از پروتئین خام در کاه غلات و یا سایر بقایای کشاورزی بیشتر بود. از سوی دیگر ضرائب تجزیه پذیری مناسب و میزان ناپدید شدن 55 تا 60 درصدی ماده خشک این بقایا در دستگاه گوارش، نشان می دهد که بقایای زراعی کینوآ می تواند به صورت مخلوط با سایر علوفه ها در تغذیه دستی و یا حتی به تنهایی به صورت استفاده از پس چر مزرعه کینوآ خوراک مناسبی برای نشخوارکنندگان باشد.

ترکیبات شیمیایی , تولید گاز , قابلیت هضم , کاه کینوآ , کیسه های نایلونی