عبداله کاویان - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

سابقه و هدف: کاشت گیاهان علوفه ای با توان تولید و کیفیت بالا و سازگار با شرایط آب و هوایی ایران به دلیل کمبود علوفه در ایران مورد توجه زیادی قرار گرفته است. امروزه علاوه بر ارقام بومی متداول، کشت ارقام هیبرید پر محصول سورگوم در ایران رو به افزایش است. سورگوم نه تنها از عملکرد بالائی برخوردار است بلکه با شرایط اقلیمی اکثر مناطق ایران به خصوص مناطق خشک و معتدل سازگاری خوبی دارد. سورگوم از مهم ترین گیاهان علوفه ای مناطق خشک و نیمه خشک دنیاست که به علت سازگاری با شرایط گرم و تا حدی شوری خاک و بالا بودن بازده مصرف آب می تواند تولید خوبی داشته باشد. این گیاه قادر است که آب را بهتر دیگر علوف ها جذب کند .هدف از این تحقیق تعیین میزان عملکرد، ترکیبات شیمیایی ، خواص سیلویی ونیزتخمین انرژی متابولیسمی، قابلیت هضم ماده آلی ، قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک و اسیدهای چرب فرار به روش تولید گاز ارقام سورگوم علوفه ای بود. مواد و روش ها: ااین آزمایش به منظور تعیین میزان عملکرد، ترکیبات شیمیایی، خواص سیلویی، تخمین انرژی متابولیسمی و اسیدهای چرب فرار، قابلیت هضم ماده آلی، قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک ارقام سورگوم علوفه ای شامل: ICRISAT520×R166، ICRISAT625×R165، ICRISAT623×R165، ICRISAT632×R165 و speed feed (اسپیدفید) به روش تولید گاز در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار انجام شده است. ارقام سورگوم خرد شده در قطعات 2 سانتیمتری در سطل های 10 کیلویی فشرده و ذخیره گردید. بعد از 45 روز ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خاکستر خام، قندهای محلول و ازت آمونیاکی مواد سیلویی اندازه گیری شد. یافته ها: :بیشترین عملکرد ماده خشک و پروتئین خام ( کیلوگرم در هکتار) مربوط به سورگوم رقم ICRISAT520 ×R166 و کمترین عملکرد مربوط به سورگوم اسپیدفید بود. نتایج نشان داد که هیبرید های سیلو شده در این آزمایش از نظر درصد ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، چربی خام، خاکستر خام، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، قندهای محلول و ازت آمونیاکی اختلاف معنی داری با هم دارند. رقم ICRISAT625×165 دارای بیشترین مقدار گاز تجمعی، انرژی متابولیسمی، قند محلول، اسیدهای چرب فرار و چربی خام بود. اما رقم های ICRISAT520 ×R166و ICRISAT632×R165 دارای مقادیر کمتری بودند. اختلاف بین ارقام سورگوم از نظر تخمین میزان قابلیت هضم ماده آلی و قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک با استفاده از میزان گاز تولیدی معنی دار نبود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، رقم ICRISAT520×R166 از نقطه نظر تولید ماده خشک (18487 کیلوگرم در هکتار) وتولید پروتئین (1400 کیلوگرم در هکتار) قابل توصیه برای کشت در استان گلستان می باشد ، اما رقم ICRISAT625 ×R165 به دلیل مقدار انرژی قابل متابولیسم و ماده آلی قابل هضم بیشتر نسبت به بقیه ارقام ارجحیت دارد .

سورگوم علوفه ای, ارزش غذایی, خصوصیات تخمیر, تست گاز