نسبت سنجی درون مایه بیعت در اندیشه سیاسی شیعه با ماهیت و کارویژه رای در حقوق اساسی مدرن

در نظام سیاسی تشیع مشارکت مردم در تاسیس و استمرار حکومت بر مفهوم بیعت بنا می شود که در بارزترین کارکرد خود در قالب یک قرارداد اجتماعی با کارگزاران سیاسی منعقد می شود. در حقوق مدرن انتخابات مهم ترین عنصر در تحقق نظام نمایندگی محسوب می شود و حاکمیت ملی از طریق نظام نمایندگی و با حق رای، توسط منتخبین اعمال می شود. در مورد همسانی مفهوم بیعت با رای و انتخابات اختلاف نظر وجود دارد، و حل این اختلاف به بررسی ماهیت بیعت باز می­گردد. از دیدگاه فقه شیعی بیعت را می توان به عنوان یک عقد لازم و مستقل درنظر گرفت که فقط جنبه تاکیدی دارد و تاسیس تکلیف برای مسلمان نمی نماید؛ در واقع حق تعیین سرنوشت مردم در چارچوب رجوع به ولایت اعمال می شود و امت مجاز به قبول ولایت فرد دیگری غیر از ولی نیست و مردم فقط وظیفه کشف ولی بر اساس شاخصه های موجود و بیعت با او را دارا هستند. برخلاف انتخابات که مردم با حق تعیین سرنوشت، هرکسی را می توانند بر سرنوشت خود حاکم یا عزل نمایند و رای مردم مستقلا، فی نفسه و به صورت کامل مشروعیت بخش محسوب می شود و منحصرا اراده مردمی، ایجادکننده شاخصه های موردنیاز در نماینده است. 

کلیدواژه ها:

بیعت ، رای ، ولایت ، مشارکت سیاسی ، انتخابات