جواد پیرولی بیرانوند - گروه کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای
احمد علی پوربابایی - پردیس کشاورزی دانشگاه تهران، گروه خاکشناسی
حسینعلی علیخانی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
سید پژمان شیرمردی - پ ژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران

برای افزایش کارائی زیستی نیتروژن گیاه سویا، از 4 سویه باکتری بردی­ریزوبیوم ژاپنیکوم همزیست آن، سویه بومی RS117 بر اساس آزمایشات میکروسکوپی، تلقیح با گیاه و تعیین توالی ژن16S rRNA انتخاب شدند. سپس این سویه به شکل محلول در محیط YMB با دزهای 0 تا 5000 گری با فاصله­ 500 گری (Gray) اشعه گاما پرتوتابی شدند و حدود 800 جدایه موتانت آن، از دزهای 100 تا 2500 گری جمع­آوری شد. جدایه­های مذکور بر اساس تغییر رنگ محیط GMGT، ارزیابی و 11 جدایه برتر انتخاب شد. در آزمون کارایی همزیستی، 11 جدایه منتخب با گیاه سویا در شرایط گلخانه در قالب بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار، 3 جدایه برتر موتانت شماره 3، 8 و 9 مقدار قابل­توجه 56 تا 81 درصد، افزایش توان تثبیت زیستی نسبت به سویه مادری  RS 117 نشان دادند. ارزیابی بیان نسبی ژن­های nodA وnifK2 در ریشه گیاهان تلقیح­شده با جدایه موتانت شماره 9 و سویه وحشی به­روش Real Time PCR بیانگر افزایش و کاهش آنها در جدایه موتانت نسبت به سویه مادری است. نتایج حاصل بیانگر آن است که سویه های موتاسیون یافته در اثر تابش پرتوهای گاما، توانسته اند به مقدار قابل توجهی تثبیت زیستی نیتروژن را در گیاه سویا افزایش دهند.

تثبیت زیستی نیتروژن, بیان نسبی ژن, اشعه گاما, nodA و nifK2