سه حه ر حمه رشید - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی ، گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران
علی احمدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تهران
عادل سی و سه مرده - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان
محمدرضا جهانسوز - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران

در مقاله حاضر، آزمایشی بر روی 7 رقم مختلف گندم بمنظور شناسایی مناسب ترین زمان آبیاری تکمیلی و شناخت فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مرتبط با تحمل در برابر خشکی، انجام شده است. این آزمایش، به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار تحت آبیاری تکمیلی در مراحل ساقه دهی، غلاف رفتن، گلدهی و شرایط بدون آبیاری (دیم) در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه کردستان، در دو سال متوالی 1393 و 1394 اجرا گردید. بدین منظور، میزان پراکسید هیدروژن (H2O2)، مالون دی آلدیید (MDA)، پروتئین کل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گوایاکول پراکسیداز (GPX) و سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در اکثر صفات، بین ارقام و آبیاری تکمیلی اثر متقابل معنی داری وجود داشت. بر اساس نتایج به دست آمده، آبیاری تکمیلی منجر به کاهش میزان H2O2 نسبت به تیمار شاهد شد. بیشترین میزان H2O2 و MDA به ترتیب مربوط به ارقام آراس، ابوغریب و تموز، درحالیکه کمترین میزان آن ها را رقم آذر 2 به خود اختصاص داد. اعمال آبیاری تکمیلی در مراحل مختلف ساقه دهی، غلاف رفتن و گلدهی سبب افزایش میزان پروتئین کل (به استثنای رقم آراس)، فعالیت آنزیم CAT و SOD در تمامی ارقام و همچنین فعالیت آنزیم APX در ارقام آکساد 65 ، رزگاری، سمیتو و آذر 2 شد. علاوه بر این، ارقام آذر 2، رزگاری و اکساد 65 با آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی، توانستند با تنظیم مکانیسم های دفاعی خود شرایط موجود را کنترل کنند.

: آبیاری تکمیلی, ارقامگندم, آنزیم های آنتی اکسیدان, MDA, H2O2