زینب آقاجانی - کارشناس ارشد هوافضا، مهندسی فضایی
امید شکوفا - استادیار، دکتری الکترونیک مرکز تحقیقات فضایی، پژوهشگاه فضایی ایران
پگاه تراکمه - کارشناس ارشد هوافضا، مهندسی فضایی

شناخت بازیگران زنجیره ارزش یک صنعت و آگاهی از چالشها و توانمندی آنها، گام اصلی برای توسعه آن صنعت است. در سالهای اخیر، با فراگیر شدن صنعت فضایی در اکثر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، بازار جدیدی از کسب و کارها با نام کسب و کارهای فضاپایه شکل گرفت. این بازار پر از ایده، به سرعت در حال رشد است. در ایران نیز کسب و کارهای فضاپایه مختلفی مشغول فعالیت هستند. تعداد کمی از این کسب و کارها، یک ده ه یا بیشتر سابقه فعالیت دارند و در چند سال اخیر، شرکتهای بیشتری به سمت بازار کسب و کارهای فضاپایه روی آورده اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی وضعیت کسب و کارهای فضاپایه در دو بخش فناوری محور و خدمات محور بهعنوان بخشی از زنجیره ارزش صنعت فضایی است. با توجه به رشد بازار و افزایش تعداد این کسب و کارها و از طرفی دیگر، نیاز کشور به آنها، لازم است هر چه سریع تر چالش ها و توانمندیهای کسب و کارهای فضاپایه شناسایی شود تا با حمایت درست و به موقع از آنها به توسعه بازار این کسب و کارها کمک شود. از جمله نتایج این بررسی میتوان به کم رنگ بودن بخش دولتی در زمینه فراهم کردن ورودی های موردنیاز برای کسب و کارهای فضاپایه و کاربر عادی در زمینه استفاده و بهره مندی از محصولات آنها اشاره کرد. همچنین مهمترین چالش این کسب و کارها عدم حمایت مالی و عدم شناسایی از سوی مصرف کننده است.در این مقاله ابتدا مروری کوتاه بر روی اقتصاد فضایی، زنجیره ارزش این صنعت و مدل کسب و کار خواهیم داشت. پس از آن جامعه کسب و کارهای فضاپایه در چهار بخش وضعیت کسب و کارها، مطالعات اولیه بازار یا مشتری، مدل کسب و کار و چالش های کسب و کارها مورد بررسی قرار می گیرند. در پایان نیز برای چالشهای مطرح شده از سوی کسب و کارها راهکارهایی پیشنهاد شده است.

اقتصاد فضایی – زنجیره ارزش صنعت فضایی – کسب و کارهای فضاپایه.