بررسی ارتباط بین میزان مواجهه با روشنایی در بروز فرسودگی شغلی در کارکنان صنعت خودرو سازی

زمینه و هدف: امروز پیشرفت فناوری در تمامی زمینه های صنعتی گسترش یافته است، به طوری که باعث به کارگیریگسترده وسایل، تجهیزات، ماشین آلات گوناگون شده است . این پیشرفت سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و همچنینمحل کار خود هر چه بیشتر از آشفتگی های ناخوشایند با شدت های گوناگونی اثر پذیرد . در جوامع امروزی فرسودگی شغلیشیوع زیادی پیدا کرده است و تمام شئونات زندگی مردم را در برگرفته است.. فرسودگی شغلی را می توان به عنوان یکی ازپیامدهای اجتناب ناپذیر استرس شغلی معرفی کرد . این پدیده از جمله خطرات شغلی است که در سال های اخیر مورد توجهقرار گرفته است این معضل علاوه بر بروز آثار نامطلوب جسمانی، عوارض روانی متعددی نیز به همراه دارد به خصوص درمشاغل پر خطر صنعتی به دلیل ماهیت تنیدگی زای این مشاغل، فرسودگی شغلی بیشتر ایجاد می شود . فرسودگی شغلی دربروز بیماری های روانی ، فشارخون و مشکلات گوارشی موثر است و در حال حاضر نیز مورد توجه محققان قرارگرفته استزیرا به طور فزاینده در حال گسترش است.. عوامل مختلفی مانند فقدان حمایت اجتماعی، تعارض و سردرگمی در نقش، نوعمدیریت، فشار کاری بیش از حد، شرایط کاری نامناسب محل کار، نوع شغل و عوامل زیان آور آن در این خصوص تاثیر گذارهستند. مواجهه باصدای بیش ازحد در محیط کار برای فرد می تواند اثرات شنیداری و غیر شنیداری متعددی به وجود آورد.ازمتداول ترین این اثرات، می توان به کاهش شنوایی موقت ودائم، عوارض قلبی و عروقی، گوارشی و عصبی، افزایش خستگی،کاهش تمرکز، افزایش حوادث شغلی و افزایش استرس شغلی شود. درنتیجه در مطالعه حاضر برای اولین بار به موضوع بررسیارتباط بین میزان صدای محیط کار به عنوان عوامل استرس زای مهم محیط کار و سطح فرسودگی شغلی بین دوگروه مواجههیافته (خط مونتاژ) و گروه شاهد (کارکنان اداری) در یک صنعت قطعه سازی وابسته به شرکت ایران خودرو پرداخته شده است.مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سه فصل متوالی در بین 27 نفر ازکارکنان اداری و 73 نفر از کارگران بخش مونتاژ یک صنعت قطعه سازی انجام شد. جهت جمع آوری داده ها در مرحله اول، از پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارداستفاده شد. . این ابزار دارای 40 عبارت است که احساس فرد نسبت به کارش و این که افراد تا چه اندازه در معرض خطرفرسودگی ناشی از کار هستند را نشان می دهد. هر سوال دراین پرسشنامه نمره ای از 1 تا 7 می گیرد.همچنین به منظورسنجش عوامل زیان آور روشنایی لوکس متر استفاده گردید.آنالیز داده ها توسط آزمون های پیرسون، T-TEST ، ANOVA و باکمک نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت.یافته ها: میانگین نمره روشنایی موضعی در سه فصل به ترتیب 264/41، 263/29، 269/90 لوکس بود. نتایج میانگینبررسی شدت روشنایی موضعی 100 ایستگاه در دو بخش مونتاژ و اداری نشان داد، 20 درصد روشنایی موضعی اندازه گیریشده در بخش مونتاژ بین 200-150 لوکس و 74 درصد روشنایی موضعی اندازه گیری شده در بخش اداری بین 500-200 لوکس قرار داشته اند. نمره میانگین فرسودگی در گروه مواجهه یافته 44/40±108/98 و در گروه شاهد 28/19±56/54 به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد در گروه مواجهه یافته کمترین امتیاز در میزان نمره فرسودگی شغلی زیر 81، بین 81 تا 120، 121 تا 200 به ترتیب 58، 83، 125 هست. نمره فرسودگی شغلی با شدت روشنایی موضعی رابطه معناداری یافت نشد (p> 0/05). نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل می توان بیان کرد که بررسی روشنایی محیط کار در ایجاد فرسودگی شغلی ارتباطیندارد ولی بهتر است جهت شفاف سازی موضوع پژوهش های بیشتری با حجم نمونه بالاتر و با در نظر گرفتن سایر عواملزیان آور محیط کار بیشتر نیز صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

روشنایی محیط کار ، فرسودگی شغلی ، صنعت خودرو سازی