بررسی مواجهه رانندگان اتوبوس های شهری بجنورد با ذرات قابل استنشاق (PM10)

زمینه و هدف: آلودگی هوای شهری به عنوان بدترین مشکلات آلودگی های سمی جهان شناخته شده است. افزایش خودروهاو ترافیک در مناطق شهری، منبع اصلی ذره ای است که مسافر و رانندگان تحت تاثیر قرار می گیرند. مطالعات مشابه بر رویمواجهه رانندگان اتوبوس با ذرات قابل استنشاق نشان داد، میزان ذرات در ماه های مختلف، متفاوت و در فصول پاییز وزمستان بیشتر بود. بررسی میزان تماس با ذرات قابل استنشاق PM10 در اتوبوس های شهری در تمام فصول سال و در سهنوبت و مقایسه با استانداردهای جهانی و ارایه راهکارهای مناسب جهت حفظ سلامتی و کنترل آلودگی ها در داخل فضایاتوبوس از اهداف این مطالعه می باشد.مواد و روش ها : این مطالعه توصیفی- تحلیلی در بین اتوبوس های شهر بجنورد انجام گرفت. نمونه برداری در دو مسیر از مسیرهای اصلی شهر صورت پذیرفت. جهت اندازه گیری ذرات معلق از دستگاه Haz Dust و همچنین روش 500 NIOSHاستفاده شد. جهت اندازه گیری، ست نمونه برداری در محدوده تنفسی راننده اتوبوس جهت نمونه برداری فیکس شد و بااستفاده از ایمپکتور 10 و فیلتر تفلونی مقادیر آلاینده ها از روی دستگاه قرائت گردید. پمپ نمونه برداری با استفاده از فلومترحباب صابون قبل از نمونه برداری کالیبره گردید. نمونه برداری ذرات در مسیرهای رفت و برگشت و در سه نوبت صبح، ظهر وعصر و همزمان با شروع کار و تعطیلی مدارس به صورت چرخشی انجام شد. مقادیر با آزمون های آماری t مستقل و آزمون منویتنی توسط نرم افزار آماری SPSS (ورژن 16) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بیشترین غلظت ذرات فصل بهار در ظهر فروردین ماه در مسیر ملکش به جوادیه با مقدار 5130 میکرو گرم بر مترمکعب و در نوبت ظهر مرداد ماه فصل تابستان، مسیر فرودگاه- شهربازی بیشترین غلظت ذرات با مقدار 4859 میکروگرم بر متر مکعب مشاهده گردید. درنوبت عصرمهرماه فصل پاییز میزان غلظت ذرات 1148 میکروگرم بر متر مکعب گزارش شد.بیشترین غلظت فصل زمستان مربوط به بهمن ماه در نوبت صبح با مقدار 4111 میکروگرم بر متر مکعب بدست آمد. بینمیانگین غلظت ها در فصل تابستان با زمستان در صبح و عصر تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد و بین سایر فصل ها با همتفاوت معنی دار آماری مشاهده نگردید.نتیجه گیری: نتایج نشان داد در شش ماهه اول سال غلظت ماکزیمم ذرات بیشتر از شش ماهه دوم سال بود بطوریکه فضایداخل اتوبوسی که در مسیر ملکش به جوادیه تردد داشت دارای بیشترین غلظت ذرات PM10 با مقدار μg/m35130 درفروردین ماه بود. مسیر ملکش- جوادیه به لحاظ شهری نسبت به مسیر فرودگاه- شهربازی دارای بافت قدیمی بوده و یکی از دلایلی که غلظت ذرات معلق در مسیر ملکش- جوادیه بالا بود. از پیشنهادات این مطالعه خروج خودروهای فرسوده از روند حمل و نقل در سطح شهر، برخورد جدی با خودروها و موتورسیکلت های دودزا، مهندسی بهتر جاده و نوسازی دائمیمسیرهای حمل و نقل می باشد.