مقایسه برخی از سنجه های عملکرد شناختی بین مردان و زنان مواجهه یافته با صدای ترافیک در دو بعد دیداری و شنیداری

زمینه و هدف: سازمان بهداشت جهانی صدا را یک عامل خطر زیست محیطی برای سلامت می داند. در حال حاضر در سراسرجهان، آلودگی صوتی به عنوان یک مشکل عمده برای کیفیت زندگی شناخته شده است. صدای ترافیک ناشی از وسایل نقلیهمهمترین منبع آلودگی صوتی محیطی در مناطق شهری است و به طور کلی بیشتر از انواع دیگر صداها مانند صدای صنعت،صدای فرودگاه و صدای جامعه، ناخوشایند است. در مطالعه حاضر به مقایسه میزان سطح توجه کل و کنترل پاسخ در دوآزمون دیداری و شنیداری بین زنان و مردان در معرض ترازهای مختلف صدای ترافیک مواجهه پرداخته شده است.مواد و روش ها: شرکت کنندگان شامل 24 دانشجوی مرد و 24 دانشجوی زن (18 تا 30 سال) بودند. دانشجویان داوطلبطی فراخوانی، خود را به مجری طرح معرفی کرده و پس از احراز معیارهای ورود به مطالعه، فرم رضایت نامه کتبی، اطلاعاتفردی، پرسش نامه سلامت عمومی، پرسش نامه حساسیت به صدای واینشتاین را تکمیل نمودند. آزمون ادیومتری و بینایی سنجE چارت برای اطمینان از سلامت شنوایی و بینایی داوطلبین صورت گرفت. آزمایشات در 3 گام و به صورت تصادفی طی یکروز مشخص برای هر فرد در اتاق آکوستیک انجام می شد و سپس به ثبت برخی از سنجه های عمکرد شناختی (شامل نمرهتوجه کل و کنترل پاسخ) توسط آزمون IVA +PLUS در زنان و مردان در معرض مواجهه با سه سطح تراز صدایترافیک شامل تراز صدای 27 دسی بل (شرایط زمینه)، 55 دسی بل (به عنوان تراز فشار صوت مجاز در هوای آزاد کشورایران) و 85 دسی بل (عنوان تراز فشار صوت مجاز در محیط های کاری) پرداخته شد. صدای ترافیک با ترکیب فرکانسی موردنظر توسط نرم افزار سیگنال تولید و فایل های صوتی ساخته شده توسط رایانه در نرم افزار Cool edit tool به هنگام انجامآزمون پخش شد. نوع وظیفه شناختی محوله به شرکت کنندگان از نوع ساده ، بار کار فیزیکی آن سبک بود. برای تعییناثر صدا بر سطح توجه و کنترل پاسخ، از رگراسیون با اندازه گیری های تکراری با رویکرد تعمیم یافته با ساختار همبستگیاتورگرسیون مرتبه اول استفاده شد و جهت مقایسه نمرات پارامترهای شناختی بین زنان و مردان آزمون تی مستقل بکارگرفته شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن شرکت کنندگان مرد 2/99±23/41 سال و میانگین و انحراف معیار سن شرکت کنندگان زن 3/14±23/71 سال بدست آمد. میانگین نمرات توجه در بعد دیداری در مردان با افزایش صدای ترافیک از 27به 55 و از 27 به 85 دسی بل افزایش پیدا کرد، که این افزایش از لحاظ آماری معنادار نبود (P> 0.05). میانگین نمرات کنترل پاسخ در بعد دیداری در مردان با افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 دسی بل کاهش و با افزایش صدای ترافیک از27 به 85 دسی بل افزایش یافته است (P> 0.05). میانگین نمرات توجه در بعد دیداری در زنان با افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 و از 27 به 85 دسی بل A، افزایش پیدا کرد، که این افزایش از لحاظ آماری معنادار نبود (P> 0.05). میانگین نمرات کنترل پاسخ در بعد دیداری در زنان افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 و از 27 به 85 دسی بل کاهش یافته است(P<0.05). میانگین نمرات توجه در بعد شنیداری در مردان و زنان با افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 و از 27 به 85دسی بل، به طور معنی داری کاهش پیدا کرد (P<0.05). میانگین نمرات کنترل پاسخ در بعد شنیداری در مردان با افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 و از 27 به 85 دسی بل کاهش پیدا کرد (P> 0.05). میانگین نمرات کنترل پاسخ در بعد شنیداری در زنان با افزایش صدای ترافیک از 27 به 55 و از 27 به 85 دسی بل افزایش پیدا کرد (P> 0.05). به طور کلی در مجموع همه حالت های مواجهه، نمره توجه مردان در هر دو بعد دیداری و شنیداری بالاتر از زنان بدست آمد (P> 0.05) و همچنین نمره کنترل پاسخ مردان در بعد شنیداری بالاتر از زنان تعیین شد (P> 0.05).نتیجه گیری: در خصوص نمره توجه در هر دو بعد دیداری و شنیداری برای هر دو گروه مردان و زنان، الگوی مشابهی وجودداشت، بطوریکه با افزایش تراز صدا در بعد دیداری افزایش سطح توجه و در بعد شنیداری کاهش سطح توجه وجود داشت. بااینکه اثرات سوء صدا بر کاهش عملکرد شناختی به اثبات رسیده است، در عین حال گزارش هایی از یافته های متناقض وجوددارد که در آن مواجهه با صدا می تواند به بهبود عملکرد شناختی افراد در کوتاه مدت کمک نماید. تغییرات پارامترهایعملکردهای شناختی در مواجهه با صدا بدین صورت است که در ابتدای مواجهه به دلیل افزایش انگیختگی افراد به منظورکاهش عوارض ناشی از مواجهه با صدا، سطح توجه افراد در کوتاه مدت بالارفته و با گذشت زمان اثر انگیختگی کاهش و آثارسوء صدا ظاهر خواهد شد. با این حال در بعد شنیداری نتایج متفاوت بود و با افزایش تراز صدا سطح توجه کاهش یافته است.این موضوع نیز می تواند ناشی از آن باشد که در آزمون بعد شنیداری، فرد همزمان هر دو صدای محیطی و صدای مربوط بهوظیفه آزمون را می شنیده است و از این طریق اثر سوء صدا بر سطح توجه او مشخص تر شده است. در مورد نمره کنترلپاسخ که به نوعی بیانگر قابلیت حفظ توجه و سرعت واکنش حین انجام آزمون می باشد، در بعد شنیداری بین هر دو گروه،نتایج متفاوتی دیده شد، بطوریکه با افزایش تراز صدا نمره کنترل پاسخ مردان کاهش و نمره کنترل پاسخ زنان افزایش یافت.به طور کلی، مواجهه کوتاه مدت با صدا می تواند بسته به تراز موجهه و گروه در معرض مواجهه باعث بهبود یا تضعیف عملکردشناختی در دو بعد شنیداری و دیداری گردد، با این حال نتیجه گیری قطعی منوط به انجام آزمون های سیستماتیک و جامع تر است.

کلیدواژه ها:

مواجهه ، صدای ترافیک ، جنسیت ، عملکرد شناختی