توسعه روش ارزیابی ریسک پویا برای آتش سوزی مخازن نفتی اتمسفریک با استفاده از منطق فازی و شبکه های بیزین

زمینه و هدف: آتش سوزی های مخزن نسبتا نادر است، اما در صورت وقوع با توجه به ذخیره سازی مقدار زیادی سوختهای قابل اشتعال، باعث تلفات عمده ای می شوند. روش های فعلی ارزیابی ریسک نمی توانند به طور همزمان همه عواملتاثیرگذار بر ریسک به ویژه عوامل سازمانی را در ارزیابی در نظر بگیرند و قابلیت به روز کردن ریسک با گذر زمان را ندارند.مواد و روش ها : این مطالعه روشی به منظور ارزیابی ریسک پویا حریق مخازن ذخیره سازی اتمسفریک ارائه می دهد. اینروش از مفهوم مدل های ARAMIS ، I-RISK ، BORA ، HCL و CATS برای طبقه بندی موانع ایمنی، وقایع آغازین و عواملموثر استفاده می کند. بعد از توسعه مدل مفهومی روش، 103 حادثه واقعی در مخازن ذخیره سازی اتمسفریک تجزیه وتحلیل شد تا موانع ایمنی، وقایع آغازین و عوامل موثر ریسک مشارکت کننده در حوادث حریق مخازن اتمسفریک شناساییشوند. سپس از روش Fuzzy –DEMATEL به منظور تعیین روابط علی بین عوامل موثر ریسک استفاده شد. بدین منظور ازنظر 25 خبره در صنعت نفت استفاده شد. در نهایت روش توسعه داده شده با استفاده از شبکه های بیزین کمی سازی شد وشاخص هایی به منظور بروز رسانی مدل توسعه داده شد. احتمال وقوع وقایع آغازین، عوامل موثر ریسک و عناصر موانع ایمنیبا استفاده از منطق فازی (با استفاده از نظر 20 متخصص جدای از متخصصین استفاده شده در بخش اول مطالعه) داده های عمومی حاصل از مطالعات کمی شدند.یافته ها : اتفاق های آغازین حوادث آتش سوزی مخازن در شش گروه شامل عوامل مربوط به عملکرد نفرات بهره بردار (OP-H)، عملکرد نفرات تعمیرات (MH)، نقص و عملکرد تجهیزات (HA-F)، عوامل محیطی (E)، عوامل تروریستی (T) و اثراتدومینویی (DE) دسته بندی شد. عناصر مربوط به موانع ایمنی به چهار دسته تقسیم شد: نقص و عملکرد تجهیزات (HA-F)،طراحی تجهیزات (HA-D)، عملکرد نفرات بهره بردار (OP-H) و عملکرد نفرات آتش نشان (F-H). عوامل موثر ریسک (Risk influence factor) تاثیر گذار بر روی عناصر موانع ایمنی و وقایع آغازین به پنج دسته تقسیم شدند. به طور مثال بر اساسنتایج روش Fuzzy –DEMATEL ، سرپرستی و نظارت علی ترین فاکتور تاثیر گذار بر روی عملکرد نفرات بهره بردار می باشد.شناسایی خطرات و مدیریت ریسک بیشترین اثر را بر روی سایر فاکتورهای موثر بر روی نقص و عملکرد تجهیزات دارد.طراحی علیترین عامل تاثیر گذار بوده و نقص و عملکرد تجهیزات تاثیرپذیرترین فاکتور می باشد.نتیجه گیری: با روش توسعه داده شده امکان به بروز رسانی عدد ریسک با زمان میسر می شود و اثرات وابسته به زمان برروی عدد ریسک در نظر گرفته می شود. این روش توانایی بروز رسانی عدد ریسک با استفاده از اندازه گیری شاخص هایریسک و پیش بینی ریسک وقوع حوادث در زمان های مختلف را خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ریسک دینامیک ، وقایع آغازین ، موانع ایمنی ، عوامل موثر ریسک ، شبکه بیزین ، منطق فازی