سروش افروزی - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
مریم شریف نسب - استاد ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مفاهیم اخلاقی همچون یاری رساندن به دیگران و مسئولیت پذیری، وجدان، انسان دوستی و مهربانی، عدالت، شجاعت و .....ارزش های پذیرفته شده در جامعه هستند. این ارزش ها هنگامی که در عرصه عمل نمود پیدا کنند می توانند سبب پویایی جامعه و رشد و تعالی اخلاق در جامعه شوند. وقتی صحبت از اخلاق می شود باید توجه داشته باشیم که نگرش و حساسیت ویژه تری نسبت به موضوع اخلاق در حوزه ی سنی کودک و نوجوان داشته باشیم، زیرا شخصیت بزرگسالی افراد تابع همین مرام ها و تربیت های اخلاقی آنان در دوره ی کودکی و نوجوانی است رمان به عنوان پلی ارتباطی با نوجوان می تواند مفاهیم اخلاقی را در دل خود جای داده و با زبانی جذاب و در عین حال صمیمانه و به دور از شکلی نصیحت وار آن ها را به نحوی غیرمستقیم اما تاثیرگذار انتقال دهد. مجموعه رمان نوجوان امروز، یکی از طرح های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که در سال 1389 آغاز شداین. طرح برای افزایش سطح کمی و کیفی رمان نوجوان در کانون در نظر گرفته شد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا به بررسی 10 رمان از این مجموعه می پردازیم تا مفاهیم اخلاقی موجود در آن ها را با تاکید بر رویکرد های اسلامی و غربی، بررسی نموده و زمینه ها و عوامل بروز این مفاهیم را پیدا کنیم.در گزینش و انتخاب این داستان ها سعی بر آن بود تا از گونه های مختلف(دفاع مقدس، اجتماعی و حماسی) استفاده شود که در آن ها شخصیت اصلی یعنی نوجوان دارای کنش اخلاقی بارز است. این پژوهش نشان می دهد که مطرح کردن مفاهیم اخلاقی دغدغه ی اصلی نویسندگان این مجموعه نبوده است. از مفاهیم اخلاقی پر تکرار در این 10 رمان می توان شجاعت و خردمندی را نام برد. همچنین باید گفت که مفاهیم اخلاقی این مجموعه در رویکرد خاصی قرار نمی گیرند و جهان شمول هستند.

مفاهیم اخلاقی- رمان نوجوان-مجموعه رمان نوجوان امروز- اخلاق اسلامی-اخلاق غربی