تحلیل ژئوماتیک زمین سیمای مرگ در عصر آهن قاراداغ مرکزی؛ آذربایجان، شمال غربی فلات ایران

در این مقاله زمین سیمای مرگ عصرآهن در ناحیه قاراداغ مرکزی آذربایجان شرقی مطالعه می شود. ناحیه کوهستانی قاراداغ مرکزی در گروه اقلیم های صعب نیمه خشک طبقه بندی می شود این ناحیه در دوران پیش از تاریخ یکی از معابر اصلی دسترسی شرق دریاچه ارومیه به قفقاز جنوبی بوده است. بر اساس شواهد حاصل از بررسی های باستان شناختی، در این ناحیه در طی عصرآهن بیش از همه با نظام های معیشتی غیروابسته به سکونتگا ه های پایدار مواجه هستیم که به استثنای قبور و برخی شواهد سکونت موقت، به ندرت شواهد مادی چندانی از خود برجای نگذاشته اند. ویژگی های بوم شناختی و فقرخاک های مناسب برای کشاورزی از شکل گیری و توسعه نظام های سکونتگاهی در این ناحیه جلوگیری کرده است. مجموعه آثار باستان شناختی این ناحیه، بر اساس گونه شناسی قطعات سفالی و شکل قبور، در افق دوره آهنI-II قرارمی گیرد. زمین سیمای مرگ به پژوهش در زمینه نسبت بین شواهد تدفینی و زمین سیمای جغرافیایی در زمینه های اجتماعی و ایدئولوژیک می پردازد. نکته ای که در نسبت میان قبور باستانی و محیط بیش از همه اهمیت دارد، تصادفی نبودن مکان گزینی آن ها است. در این زمینه، با بهره گیری از نظام اطلاعات جغرافیایی می توان منطق حاکم بر پراکنش قبور این ناحیه را روشن ساخت و به تفسیر آن ها از منظر اجتماعی و ایدئولوژیک اقدام کرد. در راستای نیل به این مقصود، اطلاعات محیطی و فرهنگی قبور و محوطه های محصور این ناحیه مطالعه و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. مهمترین شاخصه پراکنش قبور در زمین سیمای مرگ این ناحیه، آن باشد که هر یک از گونه های مختلف این قبور را، گروه های قومی-اجتماعی متفاوتی علامت گذاری کرده است.

کلیدواژه ها:

زمین سیمای مرگ ، عصرآهن ، قاراداغ مرکزی ، پراکنش باستان شناختی ، تحلیل ژئوماتیک