ارزیابی کیفی طرح های آبخیزداری به روش توصیفی همبستگی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سدبوستان)

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و بررسی اثرات اجتماعی اجرای فعالیت های آبخیزداری نظیر رضایت و نگرش مردم، مشارکت مردمی، میزان پذیرش مردمی پروژه ها انجام گرفته است. بررسی اثرات اجرای پروژه ها از نظر ذینفعان در تعدادی از زیرحوضه های آبخیز سد بوستان که در آن ها پروژه های آبخیزداری اجرا شده است، انجام گردید. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی- همبستگی محسوب می شود. جامعه آماری این پژوهش را آبخیزنشینان حوضه سدبوستان تشکیل می دهند که از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده برای انجام پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده گردید که روایی آن توسط متخصص خبره مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی از نرم افزار SPSS استفاده گردید و آلفای کرونباخ پرسشنامه ها بین 87/0تا 90/0 بدست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آمار توصیفی نشان داد که آگاهی روستاییان نسبت به طرح های آبخیزداری و مشارکت آنان در طرح ها خیلی کم است، در نتیجه اجرای برنامه های آموزشی ترویجی و دخالت دادن ذینفعان در مراحل مطالعه، طرح ریزی، اجرا و ارزیابی پروژه هایی که در محدوده هر روستاها اجرا می شود، در جهت افزایش سطح آگاهی و مشارکت آنان ضروری است. در مقابل نتایج نشان داد که میزان پذیرش مردمی طرح ها در حد بالایی می باشد و همچنین نتایج درخصوص اثرات اجرای طرح ها نشان داد که از دیدگاه بهره برداران محلی اجرای پروژه ها تا حدی توانسته است معضل سیل را حل نماید. اما از جنبه-های کارکردی دیگر کارایی پروژه ها مورد تایید ذینفعان نمی باشد. از طرف دیگر طرح های آبخیزداری اجرا شده در زمینه مهمترین مشکل حوضه سدبوستان یعنی کمبود اشتغال و سطح درآمد پایین روستاییان، که منجر به مهاجرت آن ها شده است، نداشته است. نتایج بدست آمده در این بخش با نتایج پژوهش های آزموده و همکاران (2010) و منصوریان و محمدی گلرنگ (2001) مطابقت دارد. طبق نتایج بدست آمده از اولویت بندی مشارکت روستاییان در طرح های آبخیزداری، میزان مشارکت مردم در طرح ها بیشتر به رضایتمندی آن ها بستگی دارد و میزان ارتباط با کارشناسان و مروجان منابع طبیعی، کمترین تاثیر را بر میزان مشارکت دارد. طبق نتایج بدست آمده از اولویت بندی میزان پذیرش مردمی پروژه های آبخیزداری، پذیرش عمومی طرح هایی که مردم در آن مشارکت دارند بیشتر است و طرح هایی را که مورد دخالت نمایندگان مردم بوده است را نمی پذیرند. طبق نتایج بدست آمده از اولویت بندی اثرات اجرای طرح ها از دیدگاه بهره برداران، بیشترین اثر اجرای طرح، سازگاری موقعیت مکانی طرح ها و حل معضل سیل بوده است و تاثیر چندانی بر بهبود وضعیت اقتصادی مردم و کاهش بیکاری نداشته است.

کلیدواژه ها:

اقدامات آبخیزداری ، سد بوستان ، مسایل اجتماعی ، پرسشنامه ، دیدگاه آبخیزنشینان