شهناز دانش - دانشیار گروه مهندسی عمران دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد
مصطفی ابطحی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
کامران داوری - دانشیار و عضو هییت علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سید علی قاسمی - دانشجوی دکتری مهندسی عمران- آب دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور جلوگیری از مشکلات شدید بحران آب در دشت نیشابور، به دلیل محدودیت منابع آب و نیز افزایش نرخ مصرف در بخش های شهری، صنعتی و کشاورزی، لزوم استقرار برنامه های جامع جهت مدیریت کمی و کیفی منابع آبی این دشت، امری انکارناپذیر می باشد. در تحقیق حاضر که در راستای امر مذکور انجام پذیرفته است، روند تغییرات زمانی کیفی آبخوان (در بازه زمانی 1388-1380) و نیز دلایل احتمالی این نوسانات مورد بررسی قرار گرفته است. پارامترهای کیفی مورد استفاده در این تحقیق شامل کل جامدات محلول، سختی، نسبت جذب سدیم، غلظت یون های سدیم، کلسیم، منیزیم، سولفات و کلراید بودند. نتایج به دست آمده دلالت بر آن داشت که کیفیت آبخوان دشت نیشابور در طی بازه زمانی 1388-1380، کاهش یافته است. به گونه ای که در بازه زمانی مذکور، غلظت کل جامدات محلول در %77 از چاه های مورد مطالعه، روندی افزایشی را داشته و میانگین غلظت آن برای کل آبخوان از نرخ رشد سالانه ای معادل 63/19 میلی گرم در لیتر برخوردار بوده است. در بررسی دلایل احتمالی تغییرات کیفی آب های زیرزمینی دشت نیشابور، کاهش سطح آب های زیرزمینی، سازندهای زمین شناسی و فعالیت های کشاورزی به عنوان مهمترین عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که تقریبا به ازای هر 81/0 متر کاهش در سطح آب های زیرزمینی در هر سال، به میزان 63/19 میلی گرم در لیتر به غلظت جامدات محلول در آبخوان افزوده شده است. همچنین وجود سازندهای زمین شناسی دوران سوم (میوسن) و سنگ های ولکانیکی در تغییر کیفیت بخش هایی از آبخوان دشت نیشابور موثر بوده است.

آب زیرزمینی, کیفیت آب, دشت نیشابور, کل جامدات محلول