اسماء رئیسی منفرد - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
نوازاله مرادی - استادیار باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
علیرضا یاوری - استادیار باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

مریم­گلی خلیجی با نام علمی Salvia santolinifolia Boiss. گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناع­سانان می­باشد که به­صورت خودرو در ایران می­روید. در این پژوهشسرشاخه­های گلدار چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطب­آباد، دو راهی میمند و سیرمند در سال­های 1396 تا 1397 جمع­آوری گردید. پس از تایید نام علمی آنها در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان، نمونه­ها در سایه و دمای محیط خشک شدند. استخراج اسانس به­روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر انجام شده و پس از اندازه­گیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس اکوتیپ­ها با استفاده از دستگاه­های گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف­سنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید.یافته ها نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس به­ترتیب مربوط به اکوتیپ قطب­آباد (93/0 درصد) و اکوتیپ آبماه (65/0 درصد) بود. بر این اساس، 36 ترکیب که نماینده 9/99-6/99 درصد از کل ترکیبات بود، شناسایی شدند که آلفا- پینن، هومولن اپوکسید، لیمونن، کامفن، آلفا- ترپینئول، میرسن و آلفا- کادینول ترکیبات اصلی این اکوتیپ­ها بودند. هیدروکربن­های مونوترپنی گروه اصلی سازنده ترکیبات در تمام نمونه­ها را شامل می­شد (5/80-3/69 درصد). تنوع شیمیایی اسانس در بین اکوتیپ­ها براساس پراکنش جغرافیایی و اقلیمی می تواند برای حفاظت و اهلی­کردن درون و خارج از رویشگاه این گیاه در نظر گرفته شود.  

آلفا- پینن, اسانس, اهلی کردن, مریم گلی خلیجی, هیدروکربن های مونوترپنی