ارتباط شکل های مختلف پتاسیم با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های آهکی جنوب شرقی ایران

سابقه و هدف: پتاسیم در شکل های مختلف در خاک وجود دارد. رفتار پتاسیم قابل استفاده در خاک، به دلیل تعامل آن با ویژگی های ذاتی خاک، دشوار است. اگر چه بیشتر خاک ها حاوی مقادیر زیادی پتاسیم هستند، اما اغلب خاک ها قادر به تامین مقادیر مناسب آن برای تغذیه گیاهان نیستند تا واکنش های تعادلی که بین شکل های مختلف پتاسیم رخ می دهد تاثیر عمیقی بر تغذیه پتاسیم داشته باشند. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط شکل های مختلف پتاسیم (محلول، تبادلی، غیرتبادلی و ساختمانی) با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های مناطق مرکبات کاری شهرستان های ایرانشهر و خاش در استان سیستان و بلوچستان انجام شد. مواد و روش ها: ابتدا بر اساس مطالعات قبلی، 30 نمونه از خاک های شهرستان های ایرانشهر و خاش با ویژگی های متفاوت مشخص گردید. سپس از عمق صفر تا 30 سانتی متری خاک ها نمونه برداری انجام شد. ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و شکل های مختلف پتاسیم (محلول، تبادلی، غیرتبادلی و ساختمانی) به همراه پتاسیم کل اندازه گیری و ارتباط شکل های مختلف پتاسیم با یکدیگر و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بررسی شد. یافته ها: خاک های مورد مطالعه دارای بافت سبک، غیر شور و آهکی بودند. مقادیر کربن آلی در خاک ها در دامنه ی 6/0 تا 6/1 درصد، ظرفیت تبادل کاتیونی در دامنه ی 1/7 تا 5/10 سانتی مول بار در کیلوگرم و pH در دامنه ی 0/7 تا 4/7 متغیر بودند. مقادیر شکل های مختلف پتاسیم در شهرستان ایرانشهر، پتاسیم محلول از 4/1 تا 4/20، تبادلی از 122 تا 315، غیرتبادلی از 177 تا 388، ساختمانی از 5709 تا 13987 و کل از 8420 تا 14200 میلی گرم در کیلوگرم خاک متغیر بود. در شهرستان خاش مقادیر پتاسیم محلول از 7/5 تا 3/14، تبادلی از 129 تا 273، غیرتبادلی از 293 تا 439، ساختمانی از 5412 تا 14085 و پتاسیم کل از 9892 تا 13850 میلی گرم بر کیلوگرم قرار داشت. آزمون همبستگی نشان داد پتاسیم محلول با شن همبستگی مثبت معنا دار (r=0.5*) و با سیلت همبستگی منفی معنا دار (r=-0.5*) داشت. بین پتاسیم تبادلی با کربن آلی همبستگی مثبت معنا دار (r=0.7*)، با رس همبستگی مثبت معنا دار (r=0.5*) و با ظرفیت تبادل کاتیونی همبستگی مثبت معنا دار (r=0.7*) به دست آمد. بین پتاسیم غیرتبادلی با کربنات کلسیم معادل همبستگی منفی معنا دار (r=-0.8*) بدست آمد. بین شکل های مختلف پتاسیم همبستگی مثبت و معنا دار وجود داشت که نشان دهنده برقرای تعادل سریع بین این شکل های پتاسیم است. نتیجه گیری: مقدار پتاسیم قابل دسترس گیاه (پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی) در مناطق مرکبات کاری در استان سیستان و بلوچستان در شهرستان های ایرانشهر و خاش خوب بوده در نتیجه نیاز به کود پتاسیم در این دو منطقه نیست.

کلیدواژه ها:

شکل های پتاسیم ، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ، مرکبات ، استان سیستان و بلوچستان