فاطمه درج ور - عضو هییت علمی دانشکده هنر دانشگاه بوعلی سینا همدان

بعد از ورود اسلام درایران، نفوذ مذهب تشیع در فرهنگ ایرانی روندی پر شتاب و ناگهانی بهخود گرفت تا جای یکه با گذشت زمان عامل موثر در شکل گیری سنت های مختلف اجتماعی وفرهنگی ایران شد. رشد روز افزون این باورها در جامعه قاجاری انگیزه مهمی برای شکل گیریهنرهای عامیانه شد چراکه به لحاظ ماهیت، شالوده این هنرها برمبنای اعتقادات مذهبی وباورهای عامه مردم استوار است. در این دوره هنر مندان توانستند برای اولین بار عقاید مذهبیخود را از طریق ابزارهایی هنری در زمین ههای مختلف به منصه ظهور برسانند. این تصاویر باهدف تاکید بر تقابل مفاهیم خیر وشر و مقایسه مفهومی آن با بکارگیری عناصر بصری مختلفدر صحنه های گوناگون، خلق شد هاند. این مقاله برآن است تابامطالعه عوامل اجتماعی موثر دررشد هنر عامیانه متاثر از مضامین شیعی به بررسی تعامل میان صور خلق شده وارزش هایدینی در این نگاره ها بپردازد. یافته های تحقیق از نظر جامعه شناسی هنر نشان می دهد که دردوره قاجار به دلیل گسترش موج شیعه گری در عامه مردم باعث ترویج موضوعات مذهبی درشیوه های مختلف نقاشی های عامیانه شد که این تحقیق از میان همه شیوه ها به نقاشی قهوهخانه ای، پرده های درویشی، شمای لنگاری و نقاشی بسنده کرده است.

مضامین مذهبی، هنرعامیانه، نقاشی قهوه خانه ای، دوره قاجار