زهره دوازده امامی - کارشناس ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه هنر تهران، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نطنز، اصفهان، عضو هسته پژوهش زنان
زهرا بانکی زاده - کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا، مدرس دانشگاه فرهنگیان، اصفهان

هنرمندان دوران تیموری (مکتب هرات) به مصور سازی کتاب های ادبی اهمیت بسیاریمی دادند که این خود باعث پیشرفت ویژه ای برای کتاب آرایی درآن زمان گردید. اصولمطرح شده امروزی درصفحه آرایی، درآن دوران مطرح نبوده؛ ولی به طور واضح ذهن هنرمندبه طور ناخودآگاه درگیر این اصول و روابط بوده است یکی از آثار برجسته دراین زمره شاهنامهبایسنقری است، تاثیر مکتب هرات وشاهنامه بایسنقری (دوره تیموری) را در آثار دوران بعد میتوان مشاهده کرد، ازجمله شاهنامه طهماسبی (دوره صفوی).بررسی عواملی که در ساختار صفحه آرایی موثر است از قبیل تقسیم بندی سطوح ، تاثیرتزیینات ونقوش ، و وسعت ومکان نوشته ها ازمهم ترین اهداف نگاره های مورد بررسی: منذرشطرنج را در حضور انوشیروان می آموزد از شاهنامه بایسنقری و کیخسرو دستور به فراخوانتوس می دهد از شاهنامه طهماسبی، دراین جستار می باشند. ازانجام این تحقیق به شیوه تطبیقی وتحلیلی یافته هایی حاصل شد؛ با وجود شباهت های فراوان بین دو نگاره (تقسیم بندیسطوح،گرید سه ستون، استفاده از قرینگی و نقش ارتباطی نقوش)، تمهیداتی که برای از بین بردنقرینگی محض در صفحه انجام گرفته در دو نگاره کاملا متفاوت است. نگاره شاهنامه بایسنقریخلوت و عناصر درحد نیاز به کار رفته اند و نوعی سنجیدگی در استفاده از عناصر مشاهده میشود اما در نگاره شاهنامه طهماسبی هنرمند نوعی تکثر و فراوانی را در استفاده از عناصر گوناگوندر نظر داشته است.

مکتب هرات، دوره صفوی، صفحه آرایی، نگاره، شاهنامه بایسنقری و طهماسبی