علیرضا طاهری - استادیار دانشکده هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان

واژه اژدها در فارسی به صورت اژدر و اژدرها بکار می رود. این موجود افسانه ای دربسیاری از داستان ها، ادبیات عامیانه و فولکلوریک فارسی به عنوان مظهر شرحضور یافته و طییک نبرد، تقریبا در همه موارد مقهور قهرمان داستان می شود. اژدها در نگارگری ایرانی، بیشترتحت تاثیر همتای چینی خود بوده است ولی با این وجود نمونه هایی هم از اژدهای متاثر ازاژدهای غربی وجود دارد.بیشترین بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته در خصوص اژدها، بر روی مفاهیم نمادین وداستان های اسطوره ای و مذهبی است. به نظر می رسد که شکل و توانایی های مار عامل بسیارمهمی در خلق این موجود افسانه ای در نگاره های مختلف باشد.اهداف مقاله:1- بررسی سیر تحول اژدها فرمی و مفهومی2- طبقه بندی ساختار فیزیک اژدها بر اساس نگاره های ایرانی. روش انجام تحقیق، به صورتتحلیلی و مقایسه ای با توجه به تعداد قابل تامل نگاره هایی که اژدها را تصویر کرده اند، نمونه هایمناسب انتخاب و مقایسه آنها به لحاظ شکل ظاهری صورت می پذیرد.سوالات مورد نظر:1- ساختار فیزیکی و تنوع اشکال اژدهایان تصویر شده در نگارگری ایرانی بر مبنای چیست 2- چگونه می توان تصاویر گوناگون ارایه شده از اژدها را طبقه بندی نمود بر اساس تصاویر و طرح های اژدها در نگارگری ، پنج گروه اصلی در این پژوهش مورد شامل:1- اژدها- مار 2- اژدها- مار دوپا 3- اژدها – مار دوپای بالدار 4- اژدها- مار چهارپا 5- اژدها – مار چند سر.در همه این گروه ها، اژدها خصلت مار بودن خود را حفظ نموده است.

نگارگری ایرانی، اژدها، ساختار فیزیکی، تحلیل و مقایسه