سمیرا مقدمی مونقی - دانشجو کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند
افشین قربانی پارام - عضو هیئت علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد دماوند

ایجاد مرکزیت در بنا از جمله راهکارها برای تحقق وحدت در معماری است. از عناصر موثر در شکل گیری مساجد دردوران مختلف که تحت تاثیر مفهوم توحید قرار گرفته، گنبد است؛ این عنصر با نقش بارز خود در زمینه شکل دهیمفهومی و نمادین به ایجاد مرکزیت در بنای مساجد، بیانگر آن است که وظیفه خود را به خوبی میتواند به منصهبروز برساند .هر بنایی دارای ارزش و اعتبار و بیان کننده سلیقه معمار بنا است. بناهای تاریخی هر کشور بخشی ازشناسنامه فرهنگ وکارنامه مردمی است که در آن زندگی می کرده اند. از این رو توجه به تاریخچه بناها وشاهکارهای هنر معماری، مهماست. این توجه از آن جهت مهم تر نیز میشود که با بررسی عناصر کالبدی بناهایمعماری هر عصر میتوان به روند شکل گیری و تکامل شیوه ی معماری رایج در آن سرزمین پی برد.گردآوریاطلاعات در این مقاله به صورت مطالعات میدانی و کتابخانه ای بوده است در ادامه نیز به روشت تحلیل کیفی بهتفسیر داده ها پرداخته شده است ننایج این پژوهش بیانگر آن است که همانطور که از طرح کلی مجموعه مسجد ومدرسه سپهسالار نیز تمایل به نمایش شکوه و عظمت بنا برمی آید در فضای گنبد خانه نیز با اتخاذ تمهیداتیمانند اختصاص نزدیک به یک پنجم از مساحت مجموعه، ارتفاع زیاد گنبد و تاق ایوان ها، حذف جرز های قطورمحصور کننده گنبدخانه و اتصال فضای گنبد خانه به فضاهای پیرامون آن شکوه و عظمت به نمایش گذاشته شدهاست چنان که می توان گنبد خانه این مجموعه را وسیع ترین قسمت بنا دانست.

مسجد، سپهسالار، حکمت، گنبد