مطالعه درباب ساختار معماری و سرنوشت مدارس نظامیه

  • سال انتشار: 1398
  • محل انتشار: سومین کنگره بین المللی عمران , معماری و شهرسازی معاصر
  • کد COI اختصاصی: WCCEAU03_099
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 1664
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

پریما میرلوحی

دانشجوی کارشناسی ارشد- تاریخ هنر جهان اسلام، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

یکی از مهم ترین جریان های فرهنگی و اجتماعی درعصر سلجوقیان که تاثیر بزرگی بر رخدادهای سیاسی ایران داشت، تاسیس مدارس نظامیه در نیمه دوم قرن پنجم ه.ق، توسط خواجه نظام الملک طوسی بود. بسیاری از منابع مطالعه در خصوص مدارس نظامیه در جریان حمله مغول از بین رفته است و در میان متون کهن باقی مانده، اشارات محدود و معدودی به مدارس نظامیه، مدرسان و شاگردان آنها وجود دارد که مطالعه و پژوهش در این باب را با سختی مواجه می کند. نکته ای که توجه نگارنده را بلزوم پژوهش در باب شیوه معماری و سرنوشت نظامیه ها جلب نمود، آنست که در بسیاری کتب حوزه تاریخ هنر و معماری ایرانی از جمله در آثار آندروه گدار، رومن گیرشمن، آرتوپوپ، ارنست کونل و دیگران، اولا مدارس نظامیه بعنوان مدارسی چهار ایوانی معرفی گردیده. ثانیا این طور تلقی گردیده است که هریک از ایوان ها به حلقه مدرس یک فرقه خاص اختصاصی داشته است و ثالثا فرجام نظامیه ها ویرانی و تخریب در جریان حملات مغول تلقی گردیده است. گرچه این سه فرضیه به کرات مورد استناد پژوهشگران و مدرسان بسیاری قرار گرفته است. اما هرگز به صحت و اعتبار آنها پرداخته نشده است. نگارنده نه با هدف تخریب ارزش و اهمیت نظامیه ها بلکه با هدف تصحیح سه اشتباه رایج پژوهشی، از دو مسیر به جستجوی حقیقت شیوه و سرنوشت نظامیه ها پرداخته است، نخست بررسی مطالعات باستان شناسی صورت گرفته در خصوص بقایای نظامیه ها در شهرهای مختلف و دیگری مطالعه متون بررسی مطالعات باستان شناسی صورت گرفته در خصوص بقایای نظامیه ها در شهرهای مختلف و دیگری مطالعه متون معتبر کهن اعم از تاریخ نگاری، رسالات ادبی و عرفانی، شرح حالنویسی و مجموعه آنچه در مسیر تاریخ رد و نشانی از احوال و عاقبت نظامیه ها، مدرسان، طالبان، موقوفات یا بقایای آن را در خود محفوظ داشته اند و نهایتا با روش تطبیق و تحلیل داده ها به نتایج تحقیق دست یافته است که حقایقی متفاوت با سه فرضیه مذکور دست می دهد و مدارکی معتبر از احوال نظامیه ها در اختیار پژوهشگران بعدی قرار می دهد و مهم ترین دستاورد این تحقیق، تصحیح سه اشتباه رایج در خصوص نظامیه ها است.

کلیدواژه ها

مدارس نظامیه، سلجوقیان، معماری ایرانی، چهار ایوانی، شیوه رازی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.