زهرا مولازینالی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مرتضی خسرونیا - گروه مدیریت معماری، عضو هیئت علمی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

معماری ایرانی اسلامی همواره تجلی گاه اعتقادات، اندیشه ها و هویت مسلمانان بوده و سعی بر آن داشته که از طریق فرهنگ متناسب با زمان و مکان، آموزه هایی در جهت خلق فضاهای معماری به میان آورد. اما با نفوذ معماری غربی، نمادهای هویت ایرانی اسلامی در معماری و شهرسازی معاصر در ایران کم رنگ شده اند. هدف کلی تحقیق شناخت الگوها، اصول طراحی و مولفه های تاثیرگذار در معماری ایرانی اسلامی می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و منابع مورد بررسی کیفی قرار گرفته و در نهایت با استفاده از روش استقراء به بیان اصول و مولفه های معماری ایرانی- اسلامی و همچنین معرفی نمونه بنای شاخص در شهر پرداخته شده است. معماری اسلامی، شیوه ای از معماری است که تحت تاثیر فرهنگ اسلامی بوجود آمده و دارای چند ویژگی است. معماری این کشورها تحت تاثیر ایدئولوژی اسلام در طول زمانی مشخص قرار گرفته و به همین خاطر دارای برخی ویژگی های مشترک شدند. معماری ایرانی اسلامی با آگاهی کامل از خصوصیات ماورایی جهان آفرینش در خلقت معماری، همواره به دنبال کیمیایی به عنوان وحدت بزرگترین رمز جاودانگی بوده است. گوهر وحدت در معماری ایرانی اسلامی حاصل پویایی و بالندگی اکسیری است که هستی همه هستی ها از اوست ، کیمیایی که پایندگی همه ی چیرها به اوست ، در شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی به تحقق پیوسته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در راستای احیای هویتمند اصول طراحی معماری ایرانی اسلامی توجه به مولفه های فرهنگ، اقلیم، اقتصاد، تحولات روز (سیاسی و آموزشی) و زیبایی (نسبی) ضروری بوده و با درنظر گرفتن این پنج مولفه می توانند جایگاه هویتی خود را در معماری کنونی وهمچنین نمونه بنای شاخص (مسجد سردار ارومیه)، بازیابد.

اصول طراحی، هویت، مولفه ها، معماری ایرانی اسلامی