بهنود علی نقی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه کاشان
زهره یادگاری - دکترای مرمت ابنیه تاریخی، عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان

اصفهان در دوره صفوی به اوج بالندگی و شکوه معماری خود می رسد. توسعه شهر در این عصر موجب ایجاد فضاهای عمومی مناسب و اندیشمندانه ای می شود. به همین جهت فضاهای عمومی مهمی در اصفهان صفوی شکل می گیرد که تاامروزه همچنان به عنوان فضای جمعی موفق عمل کرده اند. از آنجا که توجه به موضوع تعاملات اجتماعی در مطالعات معماری و شهری در دوره معاصر مورد توجه اندیشمندان بوده است؛ در این مقاله سعی شده که با استخراج مولفه های تاثیرگذار بر کیفیت فضای عمومی از میان آراء اندیشمندان به روش تحلیل و انطباق آن با فضای شهری در اصفهان میزان توجه به مولفه های اجتماع پذیری در طراحی فضاهای شهری عصر صفوی مورد تحلیل قرار گیرد. تحلیل ها بر روی بنای میدان شاه (نقش جهان) انجام گرفته است. این تحقیق با طرح این پرسش اصلی که عوامل موثر بر حیات فضای عمومی چیست به مطالعه نمونه ی موردی می پردازد. هدف از این پژوهش مقایسه مولفه های اجتماعی با فضاهای شهری در اصفهان صفوی است که به معایرهای جدیدی در ارتباط با فضای عمومی دست یافته شد. که با اتکا به این دیدگاه به ارزیابی و بازخوانی فضاهای عمومی موفق می پردازد. از خلال این مطالعات، معیارها و اصولی را جهت اجتماع پذیر ساختن فضاهای شهری استخراج می نماید. حاصل مطالعات نگارندگان نشان داد که مولفه های همچون فعالیت اقتصادی، حضور مردم، تنوع فضایی، تناسب با فرهنگ و تعامل اجتماعی در ا جتماع پذیر ساختن فضاهای عمومی شهر اصفهان اهمیت داشته است. همچنین وجود کاربری های فرهنگی- مذهبی- اقتصادی تاثیرگذار بوده و بهره گرفتن از موتیف های معماری سنتی در بالا بردن کیفیت فضای شهری موثر است. در نهایت وجود دسترسی و جانمایی مناسب در این مفهوم نقش دارد و برای طراحانی که برای تداوم هویت شهر تاریخی ارزش قائل هستند. این الگوها می تواند راهکارهای طراحانه ای پیشنهاد کند.

فضای عمومی، تعاملات اجتماعی، میدان نقش جهان، اصفهان صفوی