کیمیا امینی - کارشناسی ارشد ادبیات فارسی پژوهشی دبیر شبکه مروجان کتابخوانی کشور

هدف اصلی نگارنده از بررسی مهارت های تفکر انتقادی در متون داستانی فارسی بخوانیم دوم دبستان پاسخ به این پرسش بنیادی است که تا چه حدی همه ی دانش آموزان می توانند با خواندن و درک مفاهیم اصلی درس داستان های کتاب خود دارای بروندادهای تفکر انتقادی باشند و آیا چنین متونی توانسته اند باعث برانگیختن قدرت تفکر خلاق و انتقادی درآنان گردند یا این نوع مهارت ها نیاز به آموزش های ویژه و پیش زمینه ای گسترده ای دارد که ابتدا در اموزش و پرورش باید به آن ها پرداخته شود لذا برای تبیین همین هدف و براساس نظریه وتعریف تفکر انتقادی رابرت انیس و فهرست ریچارد پل، متون درس داستان های کتاب با دقت مطالعه و پس از شناسایی مفاهیم موردنظر، و برای اثبات فرض وجود پیوند مولفه های تفکر انتقادی و عناصر داستانی درس ها، موضوع و متن هر درس بین دانش آموزان به بحث و گفتگو گذاشته شد. گرچه با نظر رابرت انیس که هر کودکی را می توان به شکلی به تفکر واداشت هم سویی مثبت داشت و برخی مهارت های شخصیتی و تفکری دانش آموزان را برانگیزاند. اما با روش گفتگوهای چالش برانگیز این نتایج به دست آمد که انتخاب متون داستانی در پایه دوم دبستان می تواند عمیق تر و فکری تر باشد و از اصل یا بازنویسی شده متون ادبی (داستانی) اصیل و تفکر برانگیز و فلسفی بیشتر استفاده شود وساختار داستانی آن ها به صورت کامل تر رعایت گردد. درباره وجود یا عدم ارتباط هجده مهارت کلیدی ریچارد پل با درس ها، پس از خواندن هر داستان و تحلیل واکنش رفتاری دانش آموزان تعیین شد که کدام مهارت بیشتر و یا کمتر با داستان وتفکر کودک ارتباط داشته است. جامعه ی مورد بررسی در این پژوهش کتاب فارسی و دانش آموزان کلاس دوم دبستان هستند.

متون فارسی دوم دبستان، مهارت های تفکر انتقادی، تفکر دانش اموزان