محمد زارع - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه گیلان
مهدی ده یادگاری - کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

مسجد از دیرباز به عنوان عنصری اساسی در جامعه بشری و به صور گوناگون مطرح بوده است. گاهی به نام نیایشگاه، گاهی پرستشگاه و در ادیان و مناطق گوناگون و در دوره های مختلف زمانی به نام های دیگر معروف بوده است. در ایران نیز مسجد از دیرباز در بطن شهری وجود داشته و معماری مساجد نیز همواره مورد توجه بوده است. با وجود اینکه اسلام با تجمل و زیبایی در حد معقول آن مخالفتی ندارد، ولی روح حاکم بر رهنمودهای اسلام در مورد الگوهای مختلف مصرفی چون لباس، مسکن، مرکب و غذا همگی نشان دهنده آن است که یکی از معیارهای ارزشی در اسلام، سادگی و وارستگی از مظاهر دنیوی است. بنابراین آراستن مساجد با تزئیناتی که در کاخ های پادشاهان و اهل دنیا متداول است، منافی و مغایر با ارزش های اسلامی است. مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین و تامل بر انگیز ترین مساجد ایران در دوره صفویه است، که در ضلع شرقی میدان نقش جهان و روبروی عمارت عالی قاپو قرار دارد . این مسجد از ساخته های دوره شاه عباس اول می باشد و به واسطه شاخصه های ممتاز و بی مانندی که در خود دراد از لحاظ زیبایی و ظرافت بی نظیر است . کتیبه های زیبا، پلان ویژه و خاص، حل مشکل قبله در طراحی مسجد ، کاشی های معرق و هفت رنگ نفیس ، گنبد منحصر به فرد و استفاده از نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل مسجد از ویژگی های ممتاز این مسجد می باشند . هدف این تحقیق بررسی معماری های مساجد اسلامی به خصوص مسجد شیخ لطف الله می باشد . به عبارت دیگر پژوهش درباره این مسجد که یکی از مساجد ممتاز جهان اسلام است ، امری مهم و ضروری به نظر می رسد . روش این تحقیق به شیوه توصیفی تحلیلی بوده و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و میدانی گرد آوری شده اند. در پایان به این نتجیه می رسیم که مساجد اسلامی با وجود اینکه اسلام با تجمل و زیبایی در حد معقول آن مخالفتی ندارد، ولی روح حاکم بر رهنمودهای اسلام در مورد الگوهای مختلف مصرفی چون لباس، مسکن، مرکب و غذا همگی نشان دهنده آن است که یکی از معیارهای ارزشی در اسلام، سادگی و وارستگی از مظاهر دنیوی است؛ و مسجد شیخ لطف الله به منظور تجلیل از مقام شیخ لطف الله و برای تدریس و نمازگزاری وی احداث شد.

معماری، مساجد اسلامی، مسجد شیخ لطف االله